De ene na de andere fabrikant onthult de laatste jaren een elektrische verreiker, nu ook in het landbouwsegment. Technisch gezien kan er al veel. Maar is er wel markt in de landbouw voor machines die dubbel zo duur zijn als een diesel? Fabrikanten hebben voorlopig nog geen haast met het in de markt zetten van elektrische verreikers.
Het is een prachtig uithangbord voor fabrikanten: elektrische machines zijn het toonbeeld van duurzaamheid en maken mooie sier op de grote beurzen. Maar navraag leert dat zij nog helemaal geen haast maken met het op de markt brengen van elektrische verreikers in het populaire boerensegment – machines van 7 of 8 meter met een hefcapaciteit van 4 à 5 ton. Zijn die prototypes dan letterlijk en figuurlijk voor de show?
Merlo onthulde op Agritechnica 2023 bijvoorbeeld de TurboFarmer E43.7 als concept. Een 4,3-tons verreiker met 7 meter mast en een volledig elektrische aandrijving op basis van elektromotoren die hun voeding halen uit een lithiumaccupakket. Dit soort studiemodellen is vooral bedoeld om de markt te peilen. Deze elektrische verreiker was wel technisch werkend, volgens de importeur.
Lees verder onder de foto’s
Op de beursvloer zijn ze al te vinden, in de praktijk nog niet: elektrische verreikers in het gangbare landbouwsegment, zoals deze Merlo Tfe 43.7. – Foto: Mark Pasveer
“Op dit moment is het project door Merlo weer even opgeborgen”, vat Geert Deklerk van Merlo-importeur De Lille samen. Hij geeft aan dat er nog geen prijzen bekend zijn en dat nog geen productie is gepland. “Er is wel vraag naar, ook vanuit landbouw. We hebben nu de elektrische E-Worker 25.5, die blijkt voor bepaalde toepassingen te licht. De zwaardere machine kan voor bepaalde toepassingen in de industrie, bouw en landbouw dus zeker interessant zijn. Maar het gaat niet om honderden machines.”
Voor de elektrische Scorpion 732E van 3,2 ton met 7 meter mast die Claas op Agritechnica 2023 liet zien, geldt min of meer hetzelfde. De komende jaren hoeven we deze machine nog niet in de praktijk te verwachten.
Waarom ze nog niet op de markt komen, daarover zeggen de fabrikanten weinig. De voordelen zijn helder; een elektrische machine is stiller, trilt niet en je mag ’m onbeperkt binnen gebruiken. De olifant in de kamer is de prijs. Een accu-elektrische boerenverreiker is nog peperduur. En dat in een segment dat vooral op prijs concurreert. Waar een elektrische minishovel zo’n 30 tot 40% duurder is dan een diesel, moet je bij een gangbare landbouwverreiker met lithiumaccupakket denken aan 100 tot 150% meerprijs. Met andere woorden: twee keer zo duur of meer als een diesel.
De voordelen van elektrisch spreken voor zich. Het is stil, schoon en je hebt minder trillingen. De onderhoudskosten liggen bovendien lager. De aanschafprijzen zijn echter nog fors. – Foto: Matthijs Verhagen
Tegelijk zie je aan de techniek dat de elektrische machines nog in de kinderschoenen staan. Sommige merken kiezen om te rijden voor het elektrisch aandrijven van de hydrostaat. Een elektromotor rechtstreeks of via een tussenbak op de asaandrijving is natuurlijk vele malen efficiënter, maar vergt een andere bouwwijze en meer ontwikkelingstijd. Merlo past dit toe op de elektrische E-worker. Dit soort compactere elektrische verreikers is er al een tijdje, JCB, Merlo, Kramer, Faresin en XCMG kunnen ze leveren. Manitou komt ermee. Veelal zijn het machines in de 2,5-tons klasse met 6 meter mast. De meerprijs voor elektrisch is in dit segment iets lager, omdat het accupakket wat kleiner mag blijven. Zo rekent Faresin grofweg € 50.000 voor een diesel en € 90.000 voor een elektrische verreiker, nog altijd 80% meer.
De Italiaanse fabrikant Faresin was vier jaar geleden de eerste aanbieder van een elektrische verreiker. Om een beeld te schetsen van de markt: volgens het kentekenregister draaien er intussen zestien elektrische Faresins 6.26 Full Electric in ons land. Importeur Polymax: “We hebben er 25 verkocht, die niet allemaal op kenteken staan. Het is een groeimarkt. Er is ook steeds meer vraag, nu vooral naar zwaardere machines. Faresin heeft sinds een maand ook een elektrische verreiker in productie met 17 meter mast en 4,5 ton hefvermogen. De fabriek is uitgebreid van één naar drie productielijnen voor elektrische machines, en komt ook met een elektrische zelfrijdende voermengwagen.”
De meeste elektrische machines gaan in Nederland naar de bouw, waar aannemers een meerprijs kunnen vragen voor projecten die ze emissieloos opleveren. Ook verhuurders investeren er daarom in. “Een stuk of vier draaien er in de landbouw bij melkveehouders, bedrijven die met de energietransitie bezig zijn. Die ondernemers denken anders”, zegt Ben Kwant, eigenaar van Faresin-importeur Polymax. “Sommigen hebben windmolens in eigen beheer en zonnepanelen. Als salderen niet kan, zie je dat ze investeren in dit soort elektrische machines, een accu op het erf, of elektrische auto’s om alle stroom zo veel mogelijk zelf te benutten.”
Verreikerproducenten kijken waar de vraag zit. Tot nog toe is dat vooral bouw. Sinds vorig jaar levert Manitou deze accu-elektrische roterende verreikers, waarvan er tientallen in ons land zijn verkocht. – Foto: Matthijs Verhagen
Alle machines in de landbouw zijn zonder aanschafsubsidie verkocht. “Heel veel mensen vroegen subsidie aan, maar tevergeefs. Een hoop werk allemaal voor niks”, legt importeur Kwant uit. Hij kijkt nuchter tegen de ontwikkeling aan. “De onderhoudskosten zijn echt wel lager dan bij diesel. Maar er zijn ook nog zaken onbekend. Wij geven 2.000 laadmomenten garantie op de accu, dat komt neer op vijf à zes jaar. Wat er daarna gebeurt is een beetje de vraag. Die ervaring is er nog niet, hoelang kan de accu écht mee? Moet je na die vijf jaar al vrij snel een nieuwe, dan had je voor dat geld ook héél wat diesel kunnen tanken.”
Nu elektrisch nog duur is, is hybride dan de oplossing? Er zijn fabrikanten die hierover nadenken. Zoals Dieci en Liebherr. Een hybride systeem, dus een combinatie van diesel en elektrisch, werkt van alle nieuwe technieken het efficiëntst, denkt Liebherr zelfs. Het bedrijf bouwt ook de verreikers voor Claas. Je kunt dan bij het remmen en laten zakken van de giek energie terugwinnen en opslaan dankzij de elektrische aandrijving en de (kleine) accu. Tegelijk heb je een (kleinere) dieselmotor aan boord en kun je dus altijd doorwerken, deze laadt immers de accu bij. Tot slot zal de elektromotor altijd bijspringen als je écht vermogen nodig hebt; een boost dus vanwege het directe koppel en het opgeteld hogere vermogen dan enkel een diesel.
Dieci en ook Liebherr denken richting hybride aandrijvingen. Die zijn in de regel efficiënt maar ook duur. De nadelen van een diesel blijven bovendien. Uiteindelijk is volledig elektrisch realistischer, blijkt in andere segmenten, zoals trucks en bouwmachines. – Foto: Mark Pasveer
Echter, de nadelen zijn ook niet mals. Een hybride systeem is complex en duur om te bouwen. Je hebt een volledig elektrische aandrijflijn met een hoogvoltagesysteem aan boord waar niet iedereen aan mag sleutelen. Tegelijk blijf je diesel (en AdBlue) tanken, olie en filters vervangen. Bovendien heb je strikt genomen geen zero-emissiemachine, ook al kun je een tijdje volledig elektrisch werken. Onduidelijk is hoe de wetgever daar straks mee omspringt.
Ervaringen bij de auto’s leren dat hybrides al snel bij de brandstofmotoren horen. Pluspunten als subsidie of fiscaal voordeel kun je dan vergeten. Hybride zal dan moeten renderen vanuit de ruim 20% dieselbesparing. Dat klinkt interessant, maar is in liters per uur niet zo heel veel bij een verreiker. Is dat voldoende om de meerkosten terug te halen?
De directe stap naar volledig elektrisch, zoals ook bouwmachinefabrikanten en truckfabrikanten die maken, lijkt de voor de hand liggende route voor verreikers. Vooral omdat een elektrische verreiker in de landbouw geen volle dagen draait, zou het concept passen. Technisch kán het en de ontwikkelingen gaan hard. Dat bewijst bijvoorbeeld Manitou met zijn accu-elektrische roterende verreikers. Tot voor kort ondenkbaar, nu zijn er in korte tijd tientallen in Nederland verkocht.
Dat accu-elektrische landbouwverreikers er komen, is zeker. Wanneer deze machines financieel interessant zijn, is punt twee. Gaan de prijzen voor accutechniek (lithium) verder omlaag, krijg je straks een meerprijs voor melk of vlees als je aantoonbaar CO2 reduceert? Anderzijds zijn er de energieprijzen: elektriciteit versus diesel. De ongemakkelijke waarheid is dat aan het verhogen van de dieselprijs via Europese CO2-heffingen in elk geval wordt gewerkt. Fabrikanten weten dus naar welke kant de balans vroeg of laat doorslaat – enkel voor de show zijn die elektrische verreikers dus zeker niet.
Auteur: Matthijs Verhagen
Gerelateerde tags: Elektrisch, Verreikers
