Hoe pakt een elektrische shovel financieel uit?

In de wereld van de heftrucks heeft de elektrische versie zonder meer het pleit gewonnen. De minishovel lijkt het volgende voertuig waar de dieselmotor in snel tempo plaatsmaakt voor een elektrische. Het aantal aanbieders is in enkele jaren snel gegroeid. In de categorie 1.500 tot 2.400 kilo waren er in 2014 twee aanbieders, in 2018-2019 al minstens dertien.

Tobroco leverde in oktober 2019 zijn eerste elektrische G2200E af. Dit jaar zijn er de eerste G2700E-elektrische wielladers. Tot nog toe blijft de helft van de elektrische wielladers in Nederland, vertelt Tobroco-verkoopleider Luuk van Kessel. Inmiddels zijn er al meer dan 1.200 verkocht. Subsidiemogelijkheden waren een belangrijke trigger om de verkoop van elektrische shovels op gang te krijgen, weet Van Kessel.

Nu er meer en meer elektrische shovels draaien, zien steeds meer mensen de voordelen: minder lawaai, minder onderhoud, geen uitstoot en de mogelijkheid om zelf opgewekte stroom te benutten. Vooral dat laatste past goed op een veehouderij. De shovel is vaak maar een aantal uren per dag in gebruikt. Hij kan ’s middags als de zon schijnt aan de lader. Blijft de vraag: hoe pakt dat financieel uit, zo’n elektrische shovel?

Het hart en het duurste deel van de elektrische shovel: de accu. Giant werkt met lithium-ijzerfosfaataccu’s van Jungheinrich. Dat zijn systemen van 48 volt, waarbij de zwaarste accu 520 Ah kan leveren. – Foto: Tobroco Giant

Afschrijving onbekend

Reken dat een elektrisch aangedreven Giant 2200- of 2700-minishovel ongeveer de helft duurder in aanschaf is dan de diesel. Bij andere merken ligt dat in dezelfde orde van grootte, of is dat zelfs iets meer. De keuze in de grootte van de accu maakt verschil in prijs, want een 48 volt lithium-ijzerfosfaat accu van 520 Ah kost rond € 15.000. Tobroco noteert voor de elektrische 2200 € 56.000, tegen € 40.000 voor een diesel. De accuprijs is ruwweg de meerprijs.

De bedrijfskosten zijn de som van afschrijving, onderhoud en brandstofkosten. Door de lage rentestand was rente een aantal jaren geen zware kostenpost, maar dat begint nu weer mee te tellen. Veel elektrische shovels zijn met subsidie aangeschaft: Mia/Vamil, SSEB en soms ook subsidies van lokale overheden. Voor veel gebruikers kwam zo de aanschafprijs in de orde van grootte van een diesel te liggen.

Dan kan de rekensom beginnen, maar leveranciers wagen zich op dit moment nog niet aan een kostprijsberekening voor een elektrische shovel. Dat heeft twee redenen:

• de elektrische minishovels worden nog maar sinds kort in behoorlijke aantallen verkocht. De restwaarde is daardoor pas op termijn duidelijk;

• het energieverbruik is wel in te schatten, maar de kosten van elektrische energie variëren de laatste tijd aanzienlijk. Ook voor diesel is dat op dit moment zo.

Vorig jaar december werd met stelligheid aangekondigd dat er vanaf eind februari, begin maart een langdurig en nijpend tekort aan diesel zou zijn door de boycot van Rusland. Ondernemers die eind december de dieseltanks uit voorzorg lieten vullen, kochten hun duurste diesel ooit. Begin april was de dieselprijs aan de pomp gemiddeld met € 0,40 tot € 0,50 per liter gezakt. Opec, de organisatie van olie-exporterende landen, kondigt echter ook weer aan de olieproductie te beperken.

25 kWh in de tank

Veel minishovels, ook de Giant, werken met een 48-volts batterijsysteem. Giant biedt keuze uit drie accuformaten. Vaak kiezen klanten de grootste, de 520 Ah-versie. Die heeft op volle sterkte 48 × 520 = 25 kWh aan energie in zich (zie kader: Rekenen met elektrische stroom). Vergelijk dat met een dieseltank: in een landbouwtrekker ligt het verbruik aan brandstof tussen 240 en 280 gram brandstof per kWh effectief geleverd vermogen. Dat komt overeen met 0,29 tot 0,34 liter per kWh. Uitgaand van 0,30 l/kWh heeft een accu met 25 kWh het equivalent voor 0,3 × 25 = 7,5 liter diesel aan boord.

Met een minishovel verstook je 7,5 liter diesel makkelijk in 1,5 uur. In elektrische vorm kan de shovel er een aantal uren mee draaien, en in de praktijk vaak een hele werkdag. Hoe dat kan? Allereerst gebruikt de shovel geen energie in stilstand. Stationair draaien is er niet bij. Een aantal shovels, ook de Giant, zetten de energie van het remmen weer om in stroom voor de accu, doordat de motor als dynamo werkt. Omdat bij Giant de hydrostaat komt te vervallen, kent de aandrijving ook minimale verliezen. Bovendien is er een aparte elektromotor voor de hydrauliek, waardoor niet continu een hydrauliekpomp meedraait als je geen hydrauliek gebruikt.

Hoeveel diesel een shovel gebruikt, respectievelijk hoe lang hij het op een batterijlading volhoudt, is afhankelijk van hoe zwaar het gebruik is. Stroomtarieven kunnen erg verschillen, maar netleveranciers rekenen tegen dagprijs op dit moment rond € 0,40 per kWh. Volledig laden van de 25 kWh-accu kost dan € 10. Gerekend naar de energie-inhoud komt dat overeen met ongeveer 7 liter dieselolie, maar met dat verschil dat de shovel daarmee veel efficiënter omgaat.

Elektrisch aangedreven shovel goedkoper in onderhoud

Een elektrisch aangedreven shovel is goedkoper in onderhoud: geen olie, geen filters, geen V-snaren vervangen. En na een aantal jaren geen verstuivers testen of kleppen stellen. Daar staat tegenover dat de accu in capaciteit afneemt. Als we de parellel trekken met de heftrucks, zal de machine de accu overleven.

Zoals gezegd durven leveranciers zich nog niet uit te spreken over de inruilwaarde van een elektrische shovel op langere termijn, maar duidelijk is dat de conditie van de accu een sterk bepalende factor is. Voor de levensduur van een lithium-ijzerfosfaataccu geven leveranciers verschillende getallen, maar 5.000 laadbeurten zou haalbaar moeten zijn. Gemiddeld iedere dag laden met 250 werkdagen per jaar is dat een levensduur van tien jaar. Mede omdat lithiumaccu’s te repareren zijn, is dat mogelijk zelfs meer.

Een accu bevat veel kostbare metalen, dus zal ook een versleten accu een restwaarde hebben. Minimaal € 2 per laadbeurt aan kosten lijkt bij dit alles reeël. Tel dat op bij € 10 voor een lading stroom, dan kan de elektrische shovel waarschijnlijk – zeker als je energie van eigen zonnepanelen gebruikt – ook zonder subsidies rendabel zijn.

Auteur: Martin Smits