Het aanbod aan overtopfrezen met 3 meter werkbreedte in Nederland is met zeven merken voldoende. TREKKER bracht de markt in kaart. De vraag naar deze machines stijgt de laatste jaren.
In Nederland zijn zeven aanbieders van overtopfrezen actief: Agrator, Alpego, Baselier, Celli, Forigo, Struik en Vigolo. De werkdiepte varieert per merk. Bij Agrator, Baselier en Forigo ligt de maximale werkdiepte op 28 centimeter. Bij Struik is dit 16 centimeter.
De vraag naar overtopfrezen neemt toe. Volgens importeurs komt dat door strengere eisen die boeren stellen aan het zaaibed. Vooral in de groenteteelt is een vlak, fijn verkruimeld en egaal zaaibed cruciaal. Door grilliger weer, met heftige regenbuien en langere droge periodes, moet de grondbewerking bovendien sneller en met minder werkgangen gebeuren om de planning van de verschillende teelten te halen.
Een overtopfrees – ook bekend als zaaifrees of omkeerfrees – werkt anders dan een klassieke rotorkopeg of spitmachine. De rotor draait tegen de rijrichting in en bewerkt de grond van bovenaf. Daardoor wordt de bovengrond intensief verkruimeld en gemengd. De machine slaat kluiten fijner en stenen blijven onderin, in plaats van dat ze omhoog komen. Dit is vooral gunstig op zware grond of bij een vanggewas.
De overtopfrees mengt ook gewasresten, groenbemesters of graszoden goed door de bovenlaag. Dat helpt bij het opbouwen van organische stof, onderdrukt onkruid en levert een vruchtbare, gelijkmatige zaaibodem op. En dat alles in één werkgang.
Tegelijk groeit de aandacht voor bodemstructuur. Waar een diepwoeler vooral bedoeld is om verdichte lagen los te trekken, laat een overtopfrees de ondergrond grotendeels ongemoeid. Doordat kluiten, stenen en resten worden ingewerkt, ontstaat een losse, gelijkmatige toplaag die zorgt voor betere drainage, snellere kieming en minder wortelverstoring. In de praktijk worden overtopfrezen vaak gecombineerd met een zaaimachine en een aandrukrol om het aantal werkgangen te beperken en de capaciteit te vergroten.
Lees verder onder de tabel en foto’s
De machines vinden hun weg in uiteenlopende teelten, van aardappelen via kool tot wortels. Maar ook werken ze in graslandvernieuwing, boomkwekerijen, parkbeheer en gazonaanleg.
De combinatie van verkruimelen, mengen en egaliseren maakt de overtopfrees geschikt voor zowel voorjaars- als najaarswerkzaamheden. In het voorjaar om groenbemesters of oud gras onder te werken, in het najaar om stoppels of gewasresten na bijvoorbeeld kool of mais in te mengen en het perceel zaaiklaar te maken.
Veel modellen zijn standaard uitgerust met een pakkenrol. Die zorgt voor een gelijkmatig aangedrukte toplaag. Afhankelijk van het werk en de grondsoort zijn randschijven, hydraulische rolverstelling en een zaaimachineopbouw als optie leverbaar.
De aantrekkingskracht van de overtopfrees zit in de combinatie van snelheid, effectiviteit en bewerkingskwaliteit.
Een frees draait dwars op de rijrichtingmee en heeft een roerende werking. De overtopfrees doet bijna het tegenovergestelde: de rotor draait tegen de rijrichting in, waardoor de grond intensiever wordt losgemaakt en fijner verkruimelt.
De biomulchmachine lijkt qua opbouw op een overtopfrees, maar werkt veel oppervlakkiger. Afhankelijk van de uitvoering komt een overtopfrees tot 23 centimeter diep, terwijl een biomulch doorgaans beperkt blijft tot 2 tot 5 centimeter. Die is vooral bedoeld om gewasresten in de toplaag te verkleinen en als afdeklaag boven op de grond.
Het voordeel van een overtopfrees zit in de combinatie van functies. In één werkgang worden gewasresten ondergewerkt, blijft de onderliggende structuur intact en ontstaat er direct een zaaiklaar, egaal profiel.
De UKF van Baselier behoort tot de zwaarst uitgevoerde overtopfrezen op de markt. Met een gewicht van 3.000 kilo en een vermogensvraag van 230 pk is deze machine specifiek ontwikkeld voor het creëren van een geschikt zaaibed op zware gronden. De rotor heeft een diameter van 75 cm. Dat is de grootste doorsnee bij de Nederlandse aanbieders.
De Baselier UKF wordt ingezet in de aardappelteelt, voor het frezen van ruggen. Maar ook op grasland en stoppels. Andere toepassingen zijn mogelijk, afhankelijk van de bouwvoor en het gewastype.
Struik Holland kiest voor een afwijkende aanpak met een haakfrees in plaats van messen. Die slingeren gewasresten tegen een verend stijlenrek, waardoor grove kluiten onderin blijven en de fijnere fractie bovenop komt te liggen. Volgens technisch specialist Bert Voekema levert dat een goede menging en een vlotte vertering van organisch materiaal op.
Het eindresultaat is een fijn, egaal zaaibed. Bovendien bevordert de haakvorm volgens Voekema de capillaire werking in de toplaag, in tegenstelling tot messen die de grond eerder dichthouden.
De overtopfrezen van Baselier, Struik en Vigolo maken gebruik van een klassieke tandwielkast. Alpego kiest voor een centrale middenaandrijving met dubbele flenzen. Dit systeem maakt het mogelijk om beide zijden van de rotor synchroon aan te drijven, wat zorgt voor een gelijke verdeling van het vermogen over de volledige werkbreedte. Forigo wijkt af met een dubbele kettingaandrijving vanaf de aftakas.
De prijzen variëren van € 25.936 (Forigo van importeur Dabekausen) tot € 32.960 (Vigolo van importeur Landkracht).
Auteur: Annelies Bakker
Lees meer artikelen over grondbewerking op Trekkeronline
Gerelateerde tags: Eggen, Grondbewerking, Overtopfrezen
