De Berrima BRX 1600 is een dubbele balkenhark met een werkbreedte van maximaal 16 meter. De machine werkt volgens hetzelfde principe als de PZ Novex en de Elho V-twin. Vijf lange tandbalken met daaraan scheppende veertanden hupsen het gras naar het midden. Foto's/video: Jacco van Erkelens
Het Australische Berrima is geen bekende naam in Nederland. Voor zover bekend is dit de enige machine in de Benelux. Loonbedrijf Ronald Bos is de eigenaar en importeerde de machine vorig jaar via mechanisatiebedrijf Rosier Greidanus. Een impressie van deze enorme machine.
We arriveren op een 8 hectare groot perceel waar de Berrima-hark gespannen staat aan een Fendt 936 Vario van Loonbedrijf Ronald Bos in Hoonsterzwaag (Fr.). Gek genoeg lijkt de 360 pk sterke trekker niet overdreven groot voor de 16 meter brede balkenhark. Op de vraag of die echt nodig is, lacht Ronald: “Deze stond even vrij, én er is ruimte genoeg in de cabine voor de bedieningskast.”
De Fries harkt veel in loonwerk en zocht naar een uitdaging en wat nieuws op gebied van harken. Het importeren van de Australische hark kostte wat tijd, en er zijn reeds de nodige aanpassingen gedaan om de hark meer naar tevredenheid te gebruiken. Met resultaat: achter de trekker maakt de machine voorbeeldige ruggen die mooi vierkant vol liggen.
16 meter breed harken
De Berrima BRX 1600 is een dubbele balkenhark met een werkbreedte van maximaal 16 meter. De machine werkt volgens hetzelfde principe als de PZ Novex en de Elho V-twin. Vijf lange tandbalken met daaraan scheppende veertanden ‘hupsen’ het gras naar het midden.
De harkelementen bestaan elk uit twee delen van 5 meter lang. Ze kunnen daarmee pendelen en de bodem volgen. De hark staat hier wat aan de lichte kant afgesteld, en laat daardoor wel eens een plukje liggen. Maar je ziet geen krassen van de tanden in het zand.
De tandbalken zitten aan beide kanten vast aan een bloemvormige plaat die aan beide kanten hydraulisch wordt aangedreven. De kammende beweging rolt het gras schuin en luchtig over het nog te harken gras heen en werkt het zo naar het midden. In de droge tweede snede die Bos aan het harken is, zorgt dit verrassend genoeg niet voor een worst. Integendeel: het zwad dat de machine achterlaat is de droom van iedere pers-chauffeur: een vierkant zwad met nét wat meer gras aan de randen dan in het midden. Het gras is luchtig weggelegd. In dit geval wordt gehakseld. Ook daarvan leert de ervaring dat het gras niet – zoals je wellicht zou verwachten – naar binnen wordt getrokken, maar zich erg luchtig laat oprapen en hakselen.
Bos bestelde de Berrima met een hydraulisch aangedreven schuddertje onder de dissel. Het idee is goed: je kunt het gras dan splitten waardoor het materiaal onder de rug ook kan drogen. Helaas is de bodemvrijheid te gering, waardoor je de kopakkerzwaden uit elkaar gooit. Om die reden haalde Bos de schudder toch weg.
Niet voor kleine percelen
Het werken met de hark vergt aardig wat stuurmanskunst. Allereerst is de bedieningskast nogal overweldigend als je hem ziet. In totaal vind je twaalf schakelaars om de hark te bedienen. Isobus kent de Australische fabrikant niet. De breedte-instelling doe je op het oog met wijzers en cijfers op de scharnierpunten.
Geen elektronica dus. Dat is meteen ook het nadeel: werken met zo’n grote hark op percelen die geen kilometers lang zijn, zoals in Nederland, zou in onze ogen intuïtiever en simpeler kunnen worden gemaakt met een doordacht Isobus-menu. Bos rijdt zo’n 10 kilometer per uur met de hark. De draaisnelheid van de harkelementen gaat manueel, en de machine draait op een constant toerental.
De Berrima kent geen Isobus. Besturen doe je via deze bedieningskast. Die lijkt druk, maar het valt in de praktijk wel mee. De bovenste rij is voor de rechterkant, de middelste voor de linkerkant, en met de onderste schakelaars bedien je beide kanten tegelijk. Toch zou Isobus-besturing geen overbodige luxe zijn op de relatief kleine percelen in Nederland, vergeleken met Australië.
Ruggen maken op kopakker
Voor het keren op de kopakker trekken cilinders aan het frame de elementen omhoog. Onder de elementen is voldoende ruimte om over de gemaakte zwaden heen te draaien. Ruggen op de kopakker maken is overigens ook geen probleem: als de hark de koppen van de ruggen meepakt, verspreidt hij het gras door het hupsen meer, waardoor je niet direct een korte, hoge prop krijgt. De elementen zijn verdeeld over twee delen van elk 5 meter, waardoor ze de bodem wat kunnen volgen.
Voor het keren op de kopakker trekken cilinders aan het frame de elementen omhoog. Onder de elementen is er voldoende ruimte om over de gemaakte zwaden heen te draaien.
Extra verstelbare loopwielen
Op dit perceel is de hark aan de lichte kant afgesteld; hij laat hier en daar wel eens wat liggen. Daartegenover zien we geen spoortjes in het zand waar de tanden doorheen zijn gegaan.
Bos is nog wel van plan om extra loopwielen achter de elementen te plaatsen om de bodemvolging beter onder controle te hebben. Of een hark als deze gevoeliger is om grond in het gewas te werpen, kunnen we helaas niet visueel beoordelen.
Om de werkdiepte te regelen kun je de slag verkorten of verlengen door ringen om de stang te leggen. Bos is voornemens met een paar extra verstelbare loopwielen te gaan werken.
Hydraulische sturing opgebouwd
De Berrima-hark is sinds hij arriveerde nog niet veel in het veld geweest. De grote loopwielen, die ook als transportwielen dienen, waren niet gestuurd. Tijdens het keren op de kopakker resulteerde dat in het openwrijven van de zode.
Afgelopen najaar en winter is Rosier Greidanus in Winsum (Fr.) bezig geweest met een gedwongen stuursysteem dat de wielen tijdens het keren laat meedraaien. Om dit mogelijk te maken is het trekoog vervangen door een frame in de hefinrichting, en daarop is een cilinder geplaatst. Tijdens het keren trek je de zuigerstang in of uit en stuurt olie naar de wielen toe, waardoor zij de hark de trekker laten volgen. Het beschadigen van de zode is al fors minder, maar het werkt nog niet helemaal perfect.
Mechanisatiebedrijf Rosier Greidanus in Winsum (Fr.) paste de dissel aan met een stuurcilinder. Die is aan de transportwielen gekoppeld.
Tijdens het keren tilt Bos de hefinrichting op, wat de druk op de twee voorwielen verlaagt. Ook een hydraulisch aangedreven schudder onder de dissel is verdwenen. Hoewel het idee om het gras onder het zwad even los te gooien goed is, was er te weinig bodemvrijheid om over de kopakkerwiers heen te draaien.
De stuurstang is opgesplitst en er is een cilinder tussen geplaatst. Zo kunnen de wielen de trekker beter volgen, wat vooral bij het keren op de kopakker belangrijk is.
Capaciteit en keurig zwad
Voor transport draaien de vier grote wielen in de lengterichting en vouwen de armen naar elkaar toe. Dit moet je wel rijdend doen. Je hebt bij in- en uitvouwen dus een aardige kopakker nodig. Na het invouwen is-ie 3,2 meter breed en 10,5 meter lang. Behoorlijk breed voor het transport op smalle weggetjes, en officieel is zelfs een ontheffing nodig.
Op de weg is de hark net wat breder dan 3 meter. Dat vergt een beetje oplettendheid. Door de stuurcilinder volgt de hark ook op de weg prima.
Concluderend: we kunnen zeggen dat de machine keurig werk aflevert, maar hij heeft voor Nederland wel wat extra aandacht nodig. Zo is er geen loadsensing, geen Isobus, er mogen meer dieptewielen onder, en de standaard wielsturing is niet voorzichtig genoeg met de graszode. Echter, heb je het werken ermee onder de knie, en pak je de minpunten aan zoals Bos heeft gedaan? Dan maakt de hark heel net werk, en is een flinke capaciteit mogelijk door de werkbreedte.
