De gigantische CR11-maaidorser van New Holland wordt gebouwd in het Belgische Zedelgem. Hier demonstreert het bakbeest zijn kunnen in Magdeburger Börde (D.). In goede omstandigheden dorst dit bakbeest volgens de fabrikant prima 120 ton tarwe per uur. TREKKER geeft je informatie over alle ins en outs van deze machine. – Foto’s: Bob Karsten
Na tien jaar tekenen, sleutelen en testen, is-ie nu klaar: de CR11-maaidorser van New Holland. Deze giga-maaidorser wordt gebouwd in het Belgische Zedelgem. In goede omstandigheden dorst dit bakbeest prima 120 ton tarwe per uur. Niet alleen de dimensies zijn indrukwekkend, ook technisch is er veel over te vertellen. Dit zijn alle ins en outs.
Ideaal zijn de omstandigheden niet, ziet TREKKER tijdens de demonstratie van de New Holland CR11-maaidorser in de Duitse Magdeburger Börde (zie video onderaan dit artikel). Het stro is nog niet doorrijp en er valt zelfs een spatje regen. Maar dat mag de pret niet drukken: de korrel is rijp en de demo gaat door. De tarwe staat er keurig bij, met een opbrengst van 9 ton per hectare.
Voor het Belgische bakbeest hangt een MacDon-maaibord met een werkbreedte van 15,2 meter. Misschien nog indrukwekkender dan dat, is dat als het stof is opgetrokken na een eerste passage, er slechts 0,3 gram aan tarwekorrels te vinden is in de verliesmeetbak. De CR11 dorst tijdens de demo met een verlies van 0,1%, terwijl er 75 à 80 ton tarwe per uur in de bunker stroomt. Dat illustreert de potentie van de CR11.
New Holland ontwikkelde de CR11-maaidorser niet alleen met oog op een zo groot mogelijke dorscapaciteit, maar ook om het dorsverlies zo dicht mogelijk bij 0% te houden. De specialisten van New Holland zijn zorgvuldig met hun uitspraken, want als je praat over dorscapaciteit dan zijn de omstandigheden allesbepalend. Het zou echter meer dan eens gelukt zijn om ruim 120 ton tarwe per uur te dorsen. Ook over de brutoprijs doet New Holland geen harde uitspraken. Ter indicatie: de machine zou zo’n 15% duurder zijn dan het huidige topmodel CR10.90.
Lees verder onder de foto’s; zie meer foto’s en een video onderaan dit artikel
De maaidorser is wel wat langer dan het vorige topmodel (CR10.90), maar niet breder. Sterker nog: er passen bredere rupsen onder (66 centimeter), waarbij de machine toch binnen 3,5 meter transportbreedte blijft.
Nieuw aandrijfconcept zónder kettingen en variators
Het dorsprincipe van de CR11 is goeddeels gelijk aan wat we al kennen van de CR-reeks van New Holland. Dat wil zeggen: na de invoer komt het graan door een radiale dorstrommel die het graan vervolgens in twee axiale dorstrommels voert om het te dorsen en te scheiden. Daarna wordt het graan over de schudzeven gereinigd.
Met de nieuwe CR11 houdt New Holland vast aan dat principe, maar de componenten zijn groter. Zo is de invoer breder, zijn de dorsrotoren langer en liggen er meer schudzeven in. Toch is de machine alleen langer, en niet breder. Dat laatste is mogelijk door een compleet nieuw aandrijfconcept zónder kettingen en variators.
De linker rotor is gekoppeld aan een korte cardanas en daarna een haakse overbrenging. Daarmee wordt de Dynamic Feed Roll-rotor (DFR) aangedreven. Dit is in de plaats van riemen, variators en poelies aan de zijkant van de machine.
Leegdraaien machine
Om meteen dat laatste maar uit de doeken te doen: normaal gesproken wordt de eerste dorstrommel – die New Holland Dynamic Feed Roll (DFR) noemt – aan de zijkant van de machine aangedreven met snaren, poelies en variators. Die DFR draait met een iets hoger toerental dan de axiale dorsrotoren en voert het graan daarmee actief in, en dient daarnaast als stenenvanger.
Die snaren zijn nu allemaal weg. In plaats daarvan maakt New Holland nu handig gebruik van de linker axiale dorsrotor, door die ook te gebruiken als een aandrijfas. De axiale dorsrotoren worden aan de achterkant aangedreven.
Aan de voorzijde, zo onder de cabine, plaatst New Holland een haakse overbrenging naar de linkerkant van de machine. Daar drijft een brede riem de DFR aan. Slim detail hier: New Holland monteerde een dubbele riemspanner. Die werkt met een hydraulische cilinder, waarmee het mogelijk is om de riemaandrijving van draairichting te veranderen. Het voordeel: als de machine verstopt raakt, kun je een knopje ingedrukt houden waarop de hele machine zich in een halve minuut tijd achterstevoren leegdraait.
Hier zie je waar de haakse overbrenging op uitkomt: de aandrijving van de DFR. Let op de dubbelwerkende, hydraulische riemspanners. Daarmee, en vanwege de cvt-aandrijving, kun je de riemaandrijving omdraaien. De machine kan zichzelf dus terug leegdraaien bij een verstopping.
Motorblok in lengterichting gemonteerd
Dat laatste, het omkeren van de aandrijflijn, is mede mogelijk door een hydromechanische cvt-aandrijving met drietraps versnellingsbak. Die drijft de dorsrotoren (en dus de DFR) aan. Die cvt monteert New Holland helemaal achter op de machine, direct achter het motorblok.
Opvallend is dat het motorblok, een FPT Cursor 16 met 15,9 liter inhoud en 775 pk, in de lengterichting is gemonteerd. Aan de voorzijde, achter de bunker, zuigen drie grote koelventilatoren naast elkaar de koellucht aan. Volgens de fabrikant is dat de plek waar het minste stof dwarrelt, ook bij een zijwind. De grote continu variabele transmissie is er direct achter gemonteerd, op de plek waar ook de hydrauliek- en brandstoftank (1.500 liter) zitten. Dat de FPT in de lengte ligt, zou als bijkomend voordeel hebben dat het meeste geluid naar weerszijden verdwijnt, waardoor het in de cabine rustiger moet zijn.
Opvallend aan de plaatsing van het motorblok is nog dat dit niet horizontaal ligt, maar schuin onder een hoek. Dat zit zo: vanuit de cvt-aandrijving gaat ook één lange cardanas naar voren voor de aandrijving van het maaibord (waar 285 pk heen gaat). Iedere hoek die de aandrijfas maakt betekent efficiëntieverlies, en om het aantal hoeken te beperken hangt het motorblok wat voorover.
De motor, een 775 pk sterke FPT Cursor van 15,9 liter, ligt onder een hoek naar voren vanwege de cardanas. Drie ventilatoren zuigen de lucht aan vanaf de voorzijde. Ook bij zijwind zou de lucht dáár het schoonst zijn.
Zijdelings schudden
De twee dorsrotoren hebben een doorsnede van 61 centimeter (was 56 centimeter) en zijn 3,5 meter lang (in plaats van 2,90 in de CR10.90). Het voorste gedeelte van de rotor wordt gebruikt om te dorsen, en ruwweg de tweede helft om te scheiden. Je kunt op drie manieren de agressiviteit van het dorsen instellen: met de korfafstand, het toerental, en je kunt elektronisch de hoek van de schoepen verstellen. Met die laatste mogelijkheid kies je in feite of het gewas tweeënhalf of zeven keer rond de trommel slaat alvorens het stro er aan de achterkant uitkomt.
Aan de voorzijde van de rotors – het dorsgedeelte – kun je verschillende korfsegmenten met verschillende openingen monteren, afhankelijk van het gewas dat je aan het dorsen bent. Die wegen bij een machine van dit formaat 15 à 20 kilo per stuk, en daarom hebben de ontwikkelaars er een montagehulp bijgemaakt. Je steekt ze aan de onderkant in een klemhouder, en drukt ze dan naar boven toe. Bovenal: er is een comfortabele hoeveelheid ruimte rondom de machine om de korfsegmenten te wisselen.
Na een voorbereidingsbodem volgen twee boven- en onderzeven (totaal 8,76 vierkante meter zeefoppervlak). Bijzonder is dat de voorbereidingsbodem en de bovenzeef voorzien zijn van druksensoren aan de linker- en rechterkant, en van een elektrische actuator die zorgt voor een zijdelingse schudbeweging. Dat zit zo: als je als je op een helling aan het dorsen bent (een hoek tot 28%), of als je een geer dorst en één kant van het maaibord gebruikt, dan meten de sensoren een ongelijke verdeling op de zeven. De automatiek zorgt er dan voor, met behulp van het zijdelingse schudden, dat de machine het graan gelijk verdeelt.
Een blik onder de kap, die ruim opent. Je ziet hier de linker dorstrommel liggen in de machine. Er zijn ruime treden gemaakt, en je kunt op de rups steunen om de 15 tot 20 kilo zware korfsegmenten te (de)monteren.
11 meter lospijp
Onder de zeven lopen twee dwarsvijzels die de korrels naar de schoongraanelevator brengen. De voorste vult de elevator aan de voorkant en de achterste dwarsvijzel vult de elevator dan af. Als je een NIR-sensor bestelt, wordt die op deze plek gemonteerd. In de bunker past 20.000 liter graan. Detail: de gps-ontvanger is boven op de bunker gemonteerd, en als je die bunker inklapt dan zit die ontvanger er ín. Dat werkt dus als een diefstalbeveiliging. De machine weegt zelf trouwens zo’n 26 ton, en er passen nu 66 centimeter brede, hydraulisch geveerde rupsen onder waarbij de gigant ‘maar’ 3,5 meter breed is. Ter indicatie: bij de CR10.90 waren de rupsen dan 61 centimeter breed.
Onder in die bunker liggen twee dwarsvijzels die het graan naar de 11 meter lange lospijp brengen. Deze moet zo lang zijn, omdat de maaidorser ook leverbaar is met een 18 meter breed maaibord. Voor transport vouwt de pijp in een hoek van zo’n 90 graden achter de machine – hij steekt namelijk een heel eind uit. Er stroomt 210 liter graan per seconde uit de lospijp.
Als je een vrachtwagen of kipper wilt afladen, kun je een riem laten ontspannen waardoor nog maar één dwarsvijzel graan aanvoert. Dan los je met zo’n 160 liter per seconde. Het is wel belangrijk dat je de lospijp helemaal leegdraait, anders blijft er zomaar een ton graan in zitten. Een noodstop is voorhanden, en de boel blijft echt wel heel, stellen de productspecialisten. Maar op de lange termijn is het het best om ‘m helemaal leeg te draaien.
Twee poelies die beide een dwarsvijzel in de losbunker aandrijven bij het lossen. Als ze allebei draaien giet per seconde 210 liter graan uit de pijp. Als je een kipper aflaadt, dan kun je deze riem ontspannen zodat ‘maar’ 160 liter per seconde uit de pijp komt.
Hydraulische stenenvanger
De CR11-maaidorser mág eigenlijk niet stilstaan, want bij elk uur stilstand komt er in potentie 120 ton tarwe minder binnen. Aan allerlei zaken is gedacht om stilstand te voorkomen. Zo is de voorste onderplaat van de invoer nu gemaakt van roestvast staal, zodat zich daar geen roestlaagje vormt en het graan dus meteen vanaf het eerste uur makkelijk naar binnen glijdt.
Ander voorbeeld: de stenenvanger is voorzien van hydraulica. Je hoeft niet meer uit te stappen om ‘m te legen, maar je drukt één keer op de knop en hij opent kort. De software zorgt er zelfs voor dat de stenenvanger een paar keer kort klappert, bij het legen. Daarnaast is de machine aan alle kanten ruim opgezet: je kunt gemakkelijk bij de korfsegmenten. Bovendien hoef je niet te klimmen om in de bunker te komen, want er zit een deur aan de achterkant.
De maaidorser is leverbaar met een maaibord tot 18 meter breedte. Daartoe is de lospijp 11 meter lang. Hier is de machine trouwens in actie met een 15,2 meter breed voorzetstuk. De 34-kuubs Horsch-overlaadwagen oogt klein naast de gigant.
Tot 18 meter breed
De achterkant van de maaidorser is ook flink vernieuwd, met als meest wezenlijke verschil dat de strohakselaar nu andersom draait – het stro gaat nu óver de rotor door de tegenmessen. Het stro gaat eerst door de hakselaar, en eronder zitten twee verdelers die het stro over de gehele 18 meter werkbreedte verspreiden.
Tijdens de demonstratie met een ruim 15 meter breed maaibord is te zien dat het stro tegen de nog staande tarwe aan wordt geslingerd. Bijzonder hier: aan weerzijde zijn LiDAR-sensoren gemonteerd. Deze kunnen door stof heen ‘kijken’ en scannen hoe het stro wordt verdeeld. Als sprake is van zijwind, past de automatiek de verdelers daar op aan.
Zoals gezegd: je kunt instellen dat de machine het stro ook echt 18 meter breed verspreidt. Zo’n 18 meter maaibord zullen ze vooral in het verre buitenland kopen – Australië, Canada, Noord-Amerika. Want zo’n maaibord krijg je in Europa waarschijnlijk nergens legaal de weg over. Wel zeggen de specialisten van New Holland: zorg zolang het kan dat er een zo breed mogelijk maaibord voor hangt. Zo’n grote machine als deze New Holland CR11-maaidorser heeft namelijk gewoon veel materiaal nodig om goed te dorsen.
Auteur: Bob Karsten
De cabine van de CR-maaidorser kreeg een update met nieuwe beeldschermen en meer zwarttinten. De bediening is verder bekend van de andere CR-maaidorsers. Pas vanaf de stoel zie je hoe imposant en breed het maaibord is.
LiDAR-sensoren aan weerzijde van de stroverspreider checken constant de stroverdeling. Aan de hand van die sensoren wordt bijvoorbeeld een zijwind gecompenseerd.
Om stilstand te beperken, opent de stenenvanger hydraulisch vanuit de cabine. De automatiek zorgt dat-ie ook echt even klappert.
Links zie je de voorbereidingsbodem, en rechts de bovenzeven. Beide zijn, onafhankelijk van elkaar, voorzien van elektrische actuatoren die een zijdelingse schudbeweging maken. Dat, in combinatie met druksensoren onder de zeven, maakt dat de automatiek het graan gelijk verdeeld.
In de bunker past 20.000 liter graan. Aan de achterkant van de bunker kun je een deurtje openklappen. De gps-ontvanger zit voorop en vouwt zich ín de bunker bij transport, ook als diefstalpreventie.
Dit is de rechterkant van de machine. De zwarte (afgeschermde) cardanas komt vanaf de cvt-transmissie en drijft rechtstreeks het maaibord aan. De witte, plastic platen schermen het dorsgedeelte af tijdens het werk.
Een 18 meter maaibord krijg je nauwelijks legaal over de weg. Daarom hangt er nu een 15,2 meter maaibord voor. Volgens New Holland kan de CR11 elk mogelijk maaibord voor graan of mais tillen en aandrijven. De machine levert 285 pk aan het maaibord.
