Nu eens niet gewoon een nieuwe machine, maar een vernieuwd concept: lintzaai. Start-up S&dB in Nederweert (L.) werkt aan een prototype. Een goede theorie: zaaien met exacte plaatsing, op een hydrofiel lint dat vocht opneemt. De praktijk gaat uitwijzen of het een verwachte hogere opbrengst waarmaakt.
De eerste drie weken ná het zaaien van fijne zaaizaden als uien, chicorei of witlof zijn cruciaal voor het vormen van een uniform gewas, weet start-up S&dB uit Nederweert (L.). Het is belangrijk dat de zaadjes gelijktijdig kiemen, zodat de groei gelijk op gaat. Wat is daarvoor nodig? Een exacte zaaidiepte en -afstand, en alle zaadjes moeten eenzelfde hoeveelheid vocht ter beschikking hebben. En daar springt S&dB op in.
Zaadjes worden vooraf in een fabriek op een hydrofiel (vocht-aantrekkend) lint geplakt. Dat lint druk je simpelweg op de juiste diepte in de grond. De zaaiafstand en -diepte zijn dan goed.
Hoe zit het dan met de vochtvoorziening? Het hydrofiele lint wordt verticaal in de grond gedrukt en komt dus eerder bij bodemvocht dan het zaadje zelf. Zoals de naam hydrofiel zegt, neemt het lint dit vocht op en verdeelt het over de lengte. Daardoor zouden zaadjes meer gelijktijdig ontkiemen.
Tot slot, en daarover straks meer: doordat je het zaadje ín de grond drukt, is het niet nodig om de zaaivoortjes met losse grond af te dichten. Er is dus geen losse grond nodig. Dat betekent dat je kunt zaaien in niet-voorbewerkte grond, of direct in gewasresten en groenbemesters.
Weet trouwens dat het concept van zaadjes tussen twee dragermaterialen plakken (bijvoorbeeld papier) al jarenlang bestaat. S&dB ontwikkelde echter een nieuw dragermateriaal (non-woven-lint met filmlaag), dat sterker is en waarmee je beter machinaal kunt zaaien.
In theorie heeft S&dB dus een sterk verhaal, de praktijk gaat uitwijzen of de verwachte hogere opbrengst wordt waargemaakt. Gerard Otten, mede-oprichter van S&dB, denkt dat die meeropbrengst aanzienlijk is, maar wil geen percentage noemen. Die meeropbrengst zit ‘m in meer kilo’s, maar ook in een uniformere kwaliteitsklasse van het gewas. Andere bijkomstigheden zijn minder gebruik van zaaizaad en lagere diesel- en beregeningskosten.
De start-up focust op uien, chicorei en witlof, vooral omdat het bedrijf voor deze gewassen samenwerkingen heeft met grote telers, afnemers of zaaizaadleveranciers. Dit voorjaar wordt in totaal een 5 à 6 hectare ingezaaid, in verschillende regio’s in Nederland en in het Verenigd Koninkrijk. Dat doet S&dB met een machine die mede door Mechanisatiebedrijf Nanne Kooiman uit Andijk (N.-H.) is ontwikkeld.
De linten maakt S&dB zelf in Nederweert. Daar komen de zaadjes op een met de afnemer afgesproken zaaiafstand op een non-woven lint, gemaakt van cellulose vezels. Dat heeft iets weg van papier, maar is sterker waardoor het machinaal kan worden gezaaid. De zaadjes worden bijvoorbeeld op een halve centimeter van de kant geplakt, en toegedekt met een filmlaag.
Tijdens het zaaien drukt de machine het lint met een V-schijf in de grond, zodat de zijkant van het lint verticaal in de grond steekt. Het zaadje groeit dan aan de buitenkant. Doordat het hydrofiele lint dieper in de grond reikt dan het zaadje zelf, komt vocht vanuit de bodem naar boven toe. S&dB bekijkt nu ook de mogelijkheden om een startmeststof op het lint mee te geven, en in een latere fase fungiciden. Het lint, de cellulosevezel, breekt trouwens in de grond af door het bodemleven en is in tien of twaalf weken verdwenen.
De machine die Nanne Kooiman heeft gebouwd, bestaat voornamelijk uit een frame met vier zaaielementen en houders voor de haspels met lint. Zo’n zaaielement bestaat uit een snijschijf, gevolgd door een V-vormig wiel dat het lint met een gangetje van 10 tot 12 km/u in de grond drukt.
Technisch gezien is de machine relatief eenvoudig: geen pneumatiek, geen hydrauliek en geen elektrotechniek. Het zaaien kan dan ook met een relatief lichte trekker. Voor nu is het nodig om het lint met de hand in de grond te stoppen aan het begin van een werkgang, en je moet het aan het eind doorknippen. Het toekomstplan is om die stappen machinaal te doen. Dan zal er 5 kilometer lint op één haspel zitten, en de machine bestaat dan uit twaalf rijen.
Zover is het nog niet. Het idee is in 2014 bedacht – eigenlijk om een gazon in te zaaien. S+dB is in 2016 opgericht. Daarna heeft het enkele jaren geduurd om de geschikte grondstoffen te vinden en een productieproces te ontwikkelen om die linten te maken. In 2021 zaaide het bedrijf voor het eerst in de vollegrondsgroenteteelt.
Het doel is om het lintzaai-concept over drie jaar op de markt te hebben. Over de kosten per hectare wil Otten nog niets kwijt, omdat de prijszetting wordt gebaseerd op de meerwaarde voor de teler. Die is nu in onderzoek. Volgens Otten is het realistisch, met de kostprijs in het achterhoofd en met oog op een hogere opbrengst en een kostenbesparing, dat het lintzaaiprincipe rendabel is.
Zoals gezegd heeft de machine geen losse grond nodig om het zaadje toe te dekken, omdat het in de grond wordt gedrukt. Dat heeft enerzijds het praktische gevolg dat je onder iets vochtigere omstandigheden kunt zaaien dan normaal. Doordat geen voorbewerking nodig is, is er minder roering in de grond. Dat beperkt de onkruiddruk.
Het betekent echter ook dat het mogelijk is om te zaaien in gewasresten of door groenbemesters. Met name in dat laatste ziet Otten een groot voordeel, omdat het past binnen de kaders van regeneratieve landbouw. Ook kijken ze dit jaar naar de mogelijkheid om de techniek te combineren met druppelfertigatie in uien.
Auteur: Bob Karsten
Gerelateerde tags: Zaaien en Poten
