Afschuifwagens zijn succesvol in de landbouw. Ten opzichte van een silagekipper is het mogelijk om iets lichter te bouwen, ze lossen snel, je kunt de lading samenpersen en ze vallen minder snel om. Ruim twaalf jaar geleden trok machinefabrikant Fliegl het afschuifconcept ook door naar het grondverzet met een eerste getrokken afschuif-gronddumper. Dit concept sloeg in Nederland nooit echt aan. Waarom eigenlijk niet?
De voordelen van een traditionele gronddumper die kiept, liggen voor de hand. De techniek is simpel, er kan weinig misgaan. Ook de voordelen van een gronddumper die afschuift in plaats van opkiept, zijn zo in te vullen. Omdat de bak niet omhoog gaat, blijft het zwaartepunt laag en val je minder snel om. “Je staat altijd stabiel, je kunt zo schuin staan als je wilt”, verduidelijkt Fliegl-importeur Ludo Pauwels.
Fliegl ontwikkelde een afschuifsysteem dat werkt in twee fasen. Eerst schuift de voorste helft van de bodemplaat samen met het kopschot naar achteren, vervolgens schuift het kopschot door om de lading volledig af te drukken.
Dat er markt voor afschuifdumpers is, bewijzen de aantallen. Fliegl bouwt jaarlijks zo’n 1.500 afschuifsystemen, waarvan er 200 als afschuif-gronddumper de markt opkomen. In de dumperwereld was Fliegl tot nu de enige aanbieder.
Lees verder onder de foto’s
Fliegl was lang alleenheerser met afschuivende gronddumpers. Krampe ontwikkelt er momenteel ook een. Wellicht trekt meer concurrentie de markt voor afschuifdumpers los in Nederland. – Foto: Matthijs Verhagen
Recent kondigde ook Krampe aan met een afschuivende gronddumper te komen. In België draaien er al best wat. Pauwels: “We hebben er een stuk of veertig bij klanten rijden. Grotendeels in Wallonië. Omdat het daar wat heuvelachtiger is, ben je met een afschuiver in het grondverzet in het voordeel.” Ook komen de afschuivers te draaien bij klanten die er speciaal werk voor hebben. “Een deel koopt ze om al rijdend grond te kunnen doseren over een perceel. Daarnaast zijn er klanten die vaak in gebouwen moeten lossen, die loodsen zetten of vloeren moeten vernieuwen. Dan is afschuiven interessant, omdat het beperkt is qua hoogte. Anderen lossen er ballast mee op het spoor, onder bovenleidingen. Of materialen die in een kipper zouden blijven hangen – 30 ton kleverige klei schuif je zo uit een drieassige schuifdumper. Dat kent eigenlijk geen grenzen, droog beton of kalk kan ook.”
Waarom zien we afschuifdumpers in Nederland dan zo weinig? De aanschafprijs is geen reden om af te haken. Ten opzichte van een drieassige gronddumper met tridec-onderstel en hydraulische vering om de wagen vlak te zetten voor het kippen, kan een afschuifdumper van hetzelfde formaat zelfs iets goedkoper zijn. Althans bij Fliegl. “Dat zit hem met name in het onderstel. Omdat de schuifdumper niet vlak hoeft te staan, kan hij toe met eenvoudiger luchtgeveerd onderstel. Goedkoper, en comfortabeler op de weg”, legt Pauwels uit. “Ten opzichte van een eenvoudige tandemas-gronddumper zal een tandemas-afschuiver 10 à 15% meer kosten.”
Hoewel we de afschuifdumper weinig als getrokken gronddumper zien, verkocht Fliegl er ook in Nederland tientallen. Met name asfaltvervoerders gebruiken ze in het snelverkeer als oplegger of bakopbouw. Deze wagens zijn geïsoleerd en kunnen bij werkzaamheden in tunnels en onder bovenleidingen gewoon lossen.
Uiteraard vergen de bewegende delen wel meer onderhoud. Een Nederlandse gebruiker van het eerste uur rijdt vandaag de dag nog steeds met twee Fliegl-afschuifdumpers, zowel een tandemasser als een tridem-uitvoering. Het principe werkt dus, en het voordeel van stabiliteit bij het lossen komt er in praktijk zeker uit. Met de jaren neemt echter de onderhoudsbehoefte toe, zo merkt deze gebruiker. “Het kopschot loopt over een balk. Door slijtage op het schuifmechanisme kan het gebeuren dat je hem klem drukt als het kopschot wat blijft hangen. Bij een gronddumper heb je na tien jaar ook slijtage, maar dan las je er een nieuwe bodem in en kan-ie bij wijze van spreken weer tien jaar mee. Dat is bij een schuifdumper toch anders.”
Pauwels erkent dat goed smeren belangrijk is. “Sinds vijf jaar monteren wij daarom standaard automatische smering. Eén systeem dat het onderstel smeert en een tweede systeem puur voor het afschuifmechanisme.”
Sinds de beginjaren is het afschuifsysteem zelf ook verbeterd. “Bij slijtage had het duwbord inderdaad de neiging om iets te kantelen, omdat de twee duwcilinders boven elkaar waren gemonteerd. Nu zijn er drie cilinders, náást elkaar. Die drukken veel dichter op het geleideprofiel, het drukpunt is lager. Dat scheelt heel veel.
Grootgrondverzet in Nederland met een AJK-kipper. In dit segment levert de Belgische fabrikant AJK ook afschuifsystemen met laadvermogens van 55 ton en 80 ton drukcapaciteit. – Foto: Matthijs Verhagen
Wie denkt dat een afschuifsysteem simpelweg niet geschikt is voor zwaar grondverzet, die heeft het mis. Machinefabrikant AJK bewijst dat het uiteindelijk ook een prijs-kwaliteitkwestie is. Het Belgische bedrijf bouwt al jaren afschuifdumpers voor de zwaarste toepassingen. “Er zit nogal wat in qua techniek, hydrauliek. Als de bak vol zit, moet die cilinder volle kracht duwen; staat het kopschot halverwege, dan minder hard. Daarvoor zijn sensoren ingebouwd. Een afschuiver kost daarom ongeveer het dubbele van een kipper”, legt Bert van Och uit. Hij werkt bij AJK, dat voorheen ook wel getrokken gronddumpers bouwde. Vanwege de grote vraag naar opleggers staan die even in de ijskast.
AJK stapte voor de mijnbouwindustrie en het grootgrondverzet jaren terug wél in de markt voor afschuivers, die het bedrijf ‘pushers’ noemt. Die bouwen ze voor de allerzwaarste toepassingen op vijfassige trucks die offroad 55 ton mogen laden. “Er ligt een cilinder in die tot 80 ton kan afschuiven. We begonnen met de allerzwaarste toepassingen en hebben er daar 43 van gebouwd die al jaren draaien. Met die ervaring is het makkelijker om een lichte versie te bouwen. We denken daar nu over na, er is markt voor”, zegt Van Och, die de aantallen vooral ziet in een afschuif-oplegger en -opbouw voor het snelverkeer. De reden is simpel. “Een kipper op een vijfassige truck is al snel 7,5 meter lang, een oplegger 8 tot 9 meter. Als die omhoog staan en het zwaartepunt komt buiten een bepaalde lijn, dan vallen ze om. Dat gebeurt regelmatig. Veiligheid wordt steeds belangrijker, een afschuiver past daarin.”
Voor de fabrikant is de uitdaging om het systeem lichter én betaalbaarder te maken. Of AJK dan ook een afschuif-gronddumper gaat bouwen? Waarom niet, stelt Van Och de wedervraag. “Als de vraag er is wel. Alleen durf ik die markt lastig te voorspellen.”
De genoemde baklengte is een interessant punt, en een mogelijke verklaring waarom afschuifdumpers in België veel populairder zijn dan in Nederland. “België is veel meer dan Nederland een markt voor drie-assige dumpers. Met hun langere bak zijn deze eerder instabiel. Een afschuiver is dan interessant. In Nederland is die markt kleiner, zijn het vooral tandemassers, en speelt een afschuifdumper daarom misschien ook minder”, besluit Pauwels. Of de Nederlandse markt wél loskomt als er meerdere aanbieders komen, zal de tijd leren.
Auteur: Matthijs Verhagen
Gerelateerde tags: Gronddumpers, Grondverzet
