Meer lichtopbrengst bij een lager energieverbruik. Dat is dé eigenschap van een ledwerklamp waardoor-ie zo enorm populair is. Het aanbod van deze lampen is enorm. TREKKER schept licht in de duisternis en verzamelt adviezen voor aanschaf en inbouw van ledwerklampen.
Op een nieuwe trekker zijn ze eigenlijk nauwelijks meer weg te denken: ledwerklampen. Ga je voor het eerst met een trekker op pad die voorzien is van ledlampen, dan weet je niet wat je meemaakt. Veel meer lichtopbrengst, met een kleur die het daglicht min of meer nabootst. Hierdoor raak je minder snel vermoeid tijdens het werken in de kleine uurtjes.
Ledlampen verbruiken ook nog eens flink minder energie dan halogeenlampen. Dat kan prettig zijn voor trekkers met verouderde kabelbomen. Ten opzichte van (versleten) halogeenlampen varieert de lichtopbrengst van ledlampen vijf tot tien keer meer.
Bedenk eerst bij welke taken je de ledwerklampen wilt gebruiken. Meestal is de conclusie dat je tijdens landwerk de machine en omgeving wilt verlichten. Dan ben je het beste uit met een breedstraler. Met name voor verlichting van een machine is het verstandig een breedstraler te kiezen. Daarmee krijg je een groot oppervlak dat egaal verlicht is.
Breedstralers sturen licht van de leds naar een spiegel die het licht opnieuw richt en verspreidt. Vaak is zo’n reflector ontworpen om licht breder en gelijkmatiger te verspreiden over een groot oppervlak, waardoor je minder zogenoemde blind spots (onverlichte stroken) houdt.
Wil je echter graag ver voor je uit kijken, kies dan voor een verstraler. De spiegel is anders opgebouwd en bundelt het licht meer. Dit is geschikt voor wanneer je licht op één specifiek punt wil hebben, of ver van je af wilt kijken. Let op: dit is niet echt geschikt voor het compleet verlichten van werktuigen. De lichtbundel kan dusdanig fel zijn dat deze hinderlijk weerkaatst.
Dus: voor zicht op werktuig en omgeving kies je voor een breedstraler, voor ver voor je uit kijken een verstraler. Let overigens op bij inbouwwerklampen dat ze de juiste boutgaten hebben. Opbouwlampen om op bijvoorbeeld het spatbord te monteren zijn makkelijker aan te passen.
Ga je ledlampen gebruiken op de openbare weg, dan krijg je te maken met regelgeving. Kies dus voor producten waarvoor de fabrikant specifiek aangeeft dat je ze mag gebruiken op de openbare weg en/of voor agrarisch werk. Zo niet, dan mag je de ledlamp enkel op het land gebruiken.
Even een bolletje wisselen door een conversiekit is niet toegestaan. Ook niet als het lampje zelf een E-keurmerk heeft. Het gaat hier om de combinatie van reflector en ledlamp die als combinatie niet een E-keurmerk heeft. Pas hiermee op en kies voor een complete koplamp bij vervanging.
Weet dat je voor ledlampen op de openbare weg de certificeringen ECE R149 (onder meer koplampen en verstralers), R112 (het voorkomen van verblinding van tegenliggers) en R23 (achteruitrijverlichting) nodig hebt.
Wil je zwaailampen of flitsers monteren, dan moeten die op de openbare weg ook een ECE R65-certificering hebben. Raadpleeg voor meer informatie over certificering en lichtterminologie de website www.tralert.nl/verlichtingstermen.
Een praktische tip: let erop dat achteruitrijverlichting onder aanhangwagens, zoals kippers, dus voorzien is van een R23-certificering. Dan verblind je niet per ongeluk weggebruikers wanneer je even achteruit moet steken op de weg.
Voor gebruik op het land moet je letten op RoHS, minimaal IP67 en IK-certificering. Deze certificaten zeggen iets over het ontbreken van schadelijke chemicaliën of elementen, respectievelijk stof- en waterdichtheid en valbestendigheid. Het is goed om te weten dat IP67 al goed genoeg is voor gebruik in de regen, maar dat je IP69K nodig hebt om er met een hogedrukspuit op te mogen spuiten. Alles daaronder is verstandig om over te slaan met de spuitlans.
Bij ledlampen van gerenommeerde merken staat vaak of ze geschikt zijn voor gebruik op de openbare weg of voor agrarisch/offroadgebruik.
Leds kun je in allerlei kleuren krijgen. Kies voor werken in het donker een heldere, witte lichtkleur (5.000-6.500 kelvin). Dat is bij langdurig gebruik prettiger voor je ogen en minder vermoeiend. Qua lichtopbrengst is 3.000 tot 5.000 lumen aan te raden.
Nog een tip is om te kijken naar een werklamp die geschikt is voor 9 tot 30-36 volt, zodat-ie tegen piekspanningen kan tijdens het starten. Denk daarbij aan het herstarten van de trekker als deze is stilgevallen en je vergeten hebt om de werklampen uit te zetten.
Verder kun je controleren op het ECE R10-keurmerk, en dan specifiek op CISPR25-klasse 4 of 5. Dat houdt in dat de lamp niet stoort op de radio. Qua aansluiten kun je het simpel houden en de juiste draden verbinden met bijvoorbeeld krimpkousen. Je kunt ook kiezen om Deutsch, Delphi of 9005-connectoren te monteren, zodat je een kapotte werklamp zo kunt wisselen.
Nieuwere trekkers zijn vaak uitgevoerd met een CAN-bussysteem dat continu de stroomafname van lampen monitort. Verwissel je een halogeenlamp door een ledlamp, dan is de weerstand opeens lager en denkt het systeem dat de lamp kapot is, met storingen als gevolg. Dit kan voorkomen bij onder andere de Fendt Vario-trekkers vanaf ongeveer bouwjaar 2012, de John Deere 30-serie en R- en M-serie. In de meeste gevallen ontstaat het probleem bij het verwisselen van de koplamp door een led-exemplaar. Je kunt dit oplossen door een set te kiezen die CAN-busproof is, door een weerstandje te monteren of door bij de dealer na te vragen of dit via de software te regelen is. Een tip: controleer via de LED Guide van Ledhandel24.nl of je weerstandjes nodig hebt. Hier kun je ook eventueel een complete set passend voor jouw trekker bestellen.
De ene aanbieder vraagt meerdere tientjes per lamp tot soms zelfs wel € 100 per lamp. Maar je komt ook producten van AliExpress tegen of andere aanbieders uit China, die slechts enkele euro’s per lamp kosten. Pas hier goed mee op, is het advies vanuit aanbieders.
Uiteraard is China een concurrent van Europese aanbieders, maar er loert een groter gevaar: vaak zijn zulke producten niet voorzien van een CE-keurmerk. Wie wel eens zo’n lamp heeft vastgehad, zou dit kunnen betwisten: ‘Er staat toch CE op deze sticker?’ Dat klopt, maar dat hoeft niet direct een CE-keurmerk te zijn. Er is namelijk verschil tussen het Conformité Européenne-keurmerk en het China Export-teken, zoals je op onderstaande afbeelding ziet.
Vergis je niet in het belang van dit keurmerk: het kan invloed hebben op de juridische aansprakelijkheid van de eigenaar bij een incident. Het gebruik van werklampen zonder CE-keurmerk is in principe niet toegestaan in de EU.
Als je op eigen terrein werkt zonder blootstelling aan derden of openbare infrastructuur, heb je minder risico op handhaving of aansprakelijkheid. Toch is ook dan het gebruik niet zonder risico: niet-gecertificeerde lampen kunnen storingen of schade aan elektrische systemen veroorzaken. Dan kun je opnieuw problemen krijgen met de verzekering. Onze tip: controleer op de juiste CE-keurmerken op je producten, om vervelende situaties voor te zijn.
Auteur: Jacco van Erkelens
Lees ook: Veilig de weg op met je trekker: 10 tips
Gerelateerde tags: Onderhoud, werkplaats
