Bij inkuilen zijn er drie smaken: de opraapwagen, de hakselaar en de balenpers. Wat is de beste manier van inkuilen? Eigenlijk is er geen foute keuze. TREKKER heeft de drie methodes tegenover elkaar gezet tijdens de eerste snede en vergelijkt ze op het gebied van capaciteit, het praktische aspect en het snijresultaat.
Welke machine past het best in welke situatie? We kunnen eigenlijk gelijk het antwoord al verklappen: er is geen foute manier. Zowel de hakselaar, de opraapwagen als de balenpers hebben elk hun voor- en nadelen en blinken in verschillende situaties uit. In deze praktijktest hebben we in de eerste snede van 2023 drie inkuiltechnieken tegenover elkaar gezet.
Kijken we naar laadcapaciteit, dan zou je voorspellen dat de hakselaar wint. Toch? Het antwoord op de vraag verraste ons. Als we de hakselaar en de opraapwagen alléén laten oprapen, en we tellen het keren op de kopakker niet mee, dan wint de opraapwagen het van de hakselaar. Tijdens puur laadwerk werkt de opraapwagen 215 ton (70 ton droge stof (ds)) aan product naar binnen, de hakselaar 180 ton (59 ton ds).
De snijlengte is op elkaar afgestemd: de opraapwagen heeft een theoretische snijlengte van 25 millimeter. De John Deere 8400i heeft 48 van de 64 messen in de kooi, waarmee die een maximale snijlengte van 23 millimeter heeft. Het valt dus op dat de opraapwagen een flinke hap meer verwerkt. Wel moet je dan bedenken dat de hakselaar dus iets korter snijdt, en ook constanter.
De opraapwagen wint het in deze test dus met het pure laadwerk van de hakselaar. Enfin, de opraapwagen moet ook lossen. De percelen liggen op een afstand van 1,5 tot 2 kilometer van de boerderij, en de opraapwagen doet een kwartier over het laden, wegtransport en lossen. Hiermee behaalt-ie een capaciteit van 50 ton gras per uur.
De hakselaar hoeft vanzelfsprekend niet van het perceel af en kan daar blijven. In deze test behaalde de hakselaar op dezelfde afstand van de boerderij een capaciteit van 100 ton gras per uur. Wil je echter gras van verschillende percelen door elkaar heen mengen, dan komt een opraapwagen beter uit de verf. Immers, het verhuizen van de veldhakselaar en wagens kost meer tijd dan een andere route pakken met de opraapwagen.
Ook de balenpers is in deze test meegenomen. Het grootste voordeel van een perswikkelcombinatie is dat één persoon het gras kan inkuilen. Het wikkelen remt wel de capaciteit per uur, omdat je moet wachten tot de baal in de verpakking zit.
In de test kwam de pers uit op een verwerkingscapaciteit van 35 ton gras per uur, oftewel 11,6 ton droge stof per uur. Dat is aanzienlijk lager dan de opraapwagen en de veldhakselaar. Maar je kunt wel alleen gras inkuilen, en het is makkelijker om een gedeelte van een perceel in te kuilen. Bijvoorbeeld in het geval van maaien van groeitrappen, of het schoonmaaien bij beweiding.
Kijken we naar de snijconsistentie, dan zien we duidelijke verschillen. De hakselaar weet het ruim 70 centimeter lange gras het meest constant te verkorten. De hakselaar snijdt ongeveer 56% van het gras in stukjes van 25 millimeter of kleiner. De opraapwagen en de pers zitten in dit snijbereik van 0 tot 25 millimeter op ongeveer respectievelijk 34% en 39%. Opvallend is dat de opraapwagen, afgesteld op 25 millimeter snijlengte, het gras het meest in lengtes van 26 tot 40 millimeter snijdt. Ook bij de pers, met een theoretische snijlengte van 36 millimeter, zien we dat er aanzienlijk wat afwijkende lengtes zijn.
Kijken we naar de gemiddelde snijlengte, dan snijdt de pers gemiddeld 6 millimeter langer dan waar-ie op is afgesteld. De opraapwagen snijdt gemiddeld maar liefst 11 millimeter langer dan de afstelling. De hakselaar wijkt gemiddeld 5 millimeter af. Dan denk je: dan is de pers zo slecht nog niet. Check dan het staafdiagram in het kader. Daar zie je dat de pers veel spreiding heeft. Immers: een grasspriet van 5 millimeter en van 67 millimeter maken dat je gemiddeld op 36 millimeter snijlengte zit. Maar je zit er toch behoorlijk naast. Daarom wint de hakselaar op dit aspect, gevolgd door de opraapwagen.
Nog een voordeel van de korte, consistente snijlengte van de hakselaar, is dat kort materiaal zich makkelijker laat verdichten. Echter, bij het hakselen komt er wel meer product per uur bij de kuil aan. Een vuistregel die je kunt hanteren is dat een derde van het aangevoerde gewicht per uur aan product, op de kuil moet rijden om het te verdichten. Ofwel: bij een aanvoer van 100 ton per uur (bij de hakselaar) moet je aanrijden met 33 ton in de silo; en bij 50 ton (bij de opraapwagen) is 17 ton aan rollend gewicht nodig op de kuil. De perswikkelcombinatie heeft hier dan weer geen last van: het gras wordt direct verdicht en verpakt in plastic. Ideaal voor kleinere partijen en voor bedrijven die graag met één persoon willen inkuilen.
Kortom: eigenlijk is er geen aanpak die altijd de beste of de minste is. Om een algemeen antwoord te geven op de vraag wegen te veel factoren mee, zoals het silosysteem, de verkaveling, de hoeveelheid te oogsten voer en de weersomstandigheden. Als het gaat om pure snijkwaliteit en capaciteit, wint de hakselaar. Toch zitten de opraapwagens en de balenpersen met steeds korter snijdende snijsystemen de hakselaar meer en meer op de hielen.
Auteurs: Tobias Bensing en Jacco van Erkelens
Gerelateerde tags: Grasoogst, Oogstmachines, Voederwinning
