Volledig uit de losse pols én uit metaal bouwt Martin Limpens z’n Claas Jaguars in schaal 1:5. De modellen werken écht, daarin zit de voldoening. “Anders heb je er ook niks aan”, zegt Limpens, terwijl hij de 1,70 meter brede Corto 870-triplemaaier aan z’n Jaguar 900 optoert en in de eerste snede zet. Van het gazon welteverstaan.
Miniaturen bouwen vergt oog voor detail, vakmanschap en geduld. Dat is een open deur. Wil je als bouwer dat de miniaturen ook écht werken, dan komen daar technische uitdagingen bij. Martin Limpens in Beek (L.), in het dagelijks leven maintenance engineer in de chemische industrie, legt de lat hoog voor zichzelf. Want hij gebruikt geen basis – geen tekening noch bestaande componenten.
Een 1:32-miniatuur dient als globaal voorbeeld. Enkel de accu’s, elektromotor en banden koopt de bouwer (gebruikt) aan. De rest komt voort uit aluminium plaatwerk en vooral heel veel uren lassen, frezen, draaien en zetten in de garage van zo’n 3 bij 4 meter. Het resultaat is indrukwekkend in z’n details. Niet alleen voor de miniaturenman, ook voor de techneut. Want hoe de machines werken is minstens zo interessant als de fraaie buitenkant.
Lees verder onder de foto’s; zie meer afbeeldingen onder dit artikel
De 46-jarige miniaturenbouwer Martin Limpens is in het dagelijks leven maintenance engineer in de chemische industrie. Hoe machines werken is minstens zo interessant als een fraaie buitenkant, vindt de techneut.
Enkele jaren geleden bouwde Limpens al eens een Claas Jaguar 980 met graspick-up, een model met benzinemotor en volledig werkende hakseltechniek. Een video van de hakselaar is vele miljoenen keren bekeken.
Sindsdien bouwde Limpens een elektrisch werkende Fendt 1050 in schaal 1 op 4 met een tridem-silagewagen van Krone om het span compleet te maken. Mooie details zijn de onafhankelijk geveerde voorwielen van de Fendt en de volledig waarheidsgetrouwe én werkende dubbele bodemketting op de vloer van de TX.
Als zoon van een akkerbouwer waren het niet de aardappelrooiers of bietenrooiers die tot zijn verbeelding spraken, Limpens keek altijd juist met bewondering naar de Claas Jaguar in al zijn soorten en verschijningen. De basis voor het modelbouwen legde hij ooit met een Claas Jaguar 900. “Dat is misschien wel het mooiste model Jaguar”, aldus de Limburger. Over zijn eigen miniatuurvariant was hij echter nooit écht tevreden, dus verdween dit eerste project naar de zolder. Pas enkele jaren geleden bouwde hij de machine af én ontwikkelde een passende triplemaaier; een fabrieksoplossing zoals Claas die ook leverde.
De Claas Jaguar 900 is gebouwd in schaal 1 op 5. Logisch gevolg is dat de origineel 8,70 meter brede Corto-triplemaaier op schaal ruim 1,70 meter maait. Je zou het uit de foto wellicht niet opmaken, maar dat is het dubbele van een instapmodel zitmaaier. Het model is dus opnieuw een compacte gigant, met desondanks een gewicht van slechts iets meer dan 50 kilo.
In tegenstelling tot de eerder gebouwde 980 heeft deze 900 géén werkende hakselkooi. De ruimte binnenin zit vol techniek, met als doel de triplemaaier aan te drijven. Dat gaat elektrisch via een 12 volt-circuit. De rijaandrijving werkt op 24 volt. Zodoende zijn er drie kleine accu’s aan boord. Elk maaielement telt vijf losse elektromotortjes.
Na de volledig werkende Jaguar 980 met benzinemotor, bouwde Limpens deze Jaguar 900 met werkende triplemaaier. In schaal 1 op 5, dus ruim 1,70 meter breed.
De cilinderfuncties, die origineel natuurlijk hydraulisch zijn, werken bij het schaalmodel op lucht. De detaillering van de hefinrichting, verlichting en bouw van zowel de hakselaar als de maaiers is indrukwekkend. Ook technisch: een microschakelaartje beveiligt de maaiers, zodat je die niet kunt inschakelen als ze in transportstand staan.
De miniatuurbouwer is nu tevreden met het resultaat. “Je kunt zien dat de maat van de achterbanden nét wat te groot is. Maar dat misstaat niet, vind ik persoonlijk. Het ziet er wel dik uit.” De machine barst van de technische details. Zo is bijvoorbeeld de blaaspijp op een gelagerde bus gemonteerd, met daaraan de tandkrans om te kunnen zwenken. Alles in huis gemaakt vanaf nul.
Ook technisch zijn de modellen doordacht. Deze 1/0-schakelaar voorkomt dat je (per ongeluk) de maaiers inschakelt wanneer deze zijn opgeklapt.
Alles zelf willen bouwen kost héél veel tijd. Hoeveel uur er in dit model zit, heeft de miniatuurbouwer niet echt bijgehouden. Dat het soms ook te ver kan doorslaan, concludeert Limpens zelf aan de hand van een voorbeeld.
De modellen werken, zoals gezegd, deels elektrisch en deels op pneumatiek, lucht dus. Om het model van luchtdruk te voorzien ontwikkelde en bouwde Limpens in eerste instantie zelf een ééncilinder-compressortje. Met een zelf gedraaide zuiger met zuigerveren, krukas en drijfstang en een kop met koelribben. Alles zelfgemaakt, vanuit niks gedraaid en gefreesd uit een blok aluminium. “Dat werkte uiteindelijk wel, maar het vroeg te veel vermogen van de Briggs and Stratton-benzinemotor”, blikt de bouwer terug. Daarom koost hij toch voor een 12 volt minicompressortje, zo eentje waarmee je bij pech je autoband langs de snelweg kunt oppompen.
Toch druist dat merkbaar tegen zijn eigen principes in. “Zo’n compressortje is niet gemaakt om continu te lopen, dus ik heb er wel een koelventilator op gezet. En een temperatuursensor opgebouwd, zodat-ie automatisch gaat koelen als de temperatuur van de compressor oploopt.”
De minaturen die Limpens bouwt, zijn zeer gedetailleerd uitgevoerd. Om toch voldoende kracht te genereren en niet met olie te hoeven werken, kiest Limpens voor luchtcilinders.
Intussen zit Limpens nog vol ideeën, al blijven die vanwege een verbouwing en straks een verhuizing de komende periode in de ijskast. “Een oude SF80 nabouwen, ook op schaal 1 op 5, zou mooi zijn om de lijn steeds completer te maken. Dat is ook weer écht iets anders”, denkt hij hardop.
Al wel concreet is het nabouwen van het actuele Claas-vlaggenschip: de Jaguar 990 op TerraTrac-rupsen is momenteel in aanbouw. “De rupsen komen van zo’n klein zelfrijdend sneeuwfreesje. De aandrijfwielen ga ik nog aanpassen, maar het formaat past perfect.” Ook in miniatuur is het opnieuw een kolos.
De ruwbouw lijkt klaar, maar moet toch weer aan de slijptol geloven. “Kijk, de grille aan de achterkant klopt niet mooi met de zijkappen, zoals in het echt. Dat moet opnieuw”, wijst de bouwer met een kritische blik op de achterzijde, compleet met uitklapbare gereedschapskisten rechts en links in de achterbumper.
Wél tevreden is hij over de verlichting, want dankzij de steeds beter verkrijgbare losse ledjes lukt het nu om dat natuurgetrouw na te bouwen. Zo ook de kenmerkende gecombineerde ronde achterlampen met rode rand en centraal daarin het knipperlicht. “Daarin is wel veel veranderd de laatste jaren. Voor mijn eerste modellen heb ik ledjes uit een looplamp losgesoldeerd. Nu kan ik deze onderdelen gewoon online los kopen.”
Alle verlichting werkt, van werklampen en richtingaanwijzers tot en met de kleinste markeringslampjes en opstapverlichting.
Dat de miniaturen werken zoals bedacht, geeft de bouwer voldoening. Werken alleen is niet genoeg. De machine moet eigenlijk inzetbaar zijn zoals in de praktijk. Als uit testen blijkt dat dit nog niet helemáál het geval is, volgen er aanpassingen totdat de perfectionist tevreden is.
Zo was de bouwer niet te spreken over z’n Corto-triplemaaier. De vijftien elektromotortjes hadden aan de uitgaande as een ijzeren stripje als mes. Het maaibeeld was niet mooi en de slijtage te hoog naar de zin van Limpens. Hij verving deze stripjes door ronde meshouders met daaraan telkens drie snijmesjes van een robotgrasmaaier, waardoor de werking lijkt op die van een trommelmaaier. Dat het model ook exact als zodanig klinkt bij het optoeren, is bijna onwerkelijk.
Toch geniet de bouwer daar zelf zelden van, want voor hem is de klus geklaard zodra hij weet dat het werkt. “Ik moet eerlijk zeggen, ik heb de hakselaars één of twee keer gebruikt. Daarna staan ze in de schuur. De Fendt is nog wel leuk voor mijn zoon, af en toe een rondje door de buurt. Die loopt 25 kilometer per uur en daar kun je nét op zitten. Maar ik ben niet iemand die met een afstandsbediening in de tuin gaat zitten. Dat komt er gewoon niet van.” Wel maakt hij af en toe een video voor zijn eigen YouTube-kanaal @RCMechanicalEngineering.
Dat de Jaguar 900 met triplemaaier zelfstandig het gazon bijhoudt, ziet de bouwer dan ook als een mooie uitdaging voor de langere termijn. Dan zou het model dagelijks nut hebben, zonder dat het tijd kost. Limpens schat in dat hij de techniek van een robotgrasmaaier hiervoor nog wel kan integreren in het schaalmodel. “Dat moet wel een gps-gestuurde robotmaaier zijn, en die zie je nu steeds meer. Wie weet kan ik over een paar jaar een sloper op de kop tikken. Dat zou nog wel gaaf zijn.”
Ongetwijfeld zal de machine tegen die tijd niet kriskras over het gazon razen, maar keurige banen trekken en keren op de kopakker. Net echt.
Auteur: Matthijs Verhagen
Gerelateerde tags: miniaturen, Trekkers
