20 vragen over mest: hoe zit het ook alweer?

We beginnen met een kleine disclaimer: dit artikel is tot stand gekomen op basis van de huidige regelgeving. Aan dit artikel kunnen geen rechten worden ontleend, aangezien de regelgeving soms verandert. Hoe dan ook, het voorjaar komt er aan. We gaan weer mest uitrijden. Dus even terug naar de basis. Hoe zit het ook alweer met mest? Bart van Ree, adviseur bij Agra-Matic, geeft antwoord op 20 vragen over mest.

1. Vanaf welke datum mag je drijfmest op grasland uitrijden?

Na 15 februari. Dus 16 februari is de eerste dag dat drijfmest uitgereden mag worden. Op grasland mag tot en met 31 augustus worden uitgereden.

2. En op welke datum mag je drijfmest op bouwland uitrijden?

Hier gelden andere regels, namelijk vanaf 16 maart tot en met 31 juli. Groeit er een vroeg gewas, dan mag je al vanaf 16 februari bemesten. Komen er het aansluitende jaar bloembollen, staat er uiterlijk 15 september groenbemester die minimaal acht weken staat, of uiterlijk 15 september is er winterkoolzaad gezaaid voor zaadwinning in het volgende jaar? Dan mag je tot en met 15 september drijfmest uitrijden.

3. Wat als de grond bevroren of besneeuwd is? Mag ik dan drijfmest uitrijden?

Nee, dat is niet toegestaan. Zodra de grond gedeeltelijk of geheel bevroren is, mag je niet bemesten. Ook is het verboden drijfmest aan te wenden op grond waar water op staat.

Lees verder onder de foto’s

Stalmest mag niet worden uitgereden op bevroren of besneeuwde grond. Behalve op grasland waar sprake is van beheersregime, daar mag het wel. – Foto: Koos Groenewold

4. Wat is de maximale zichtbare sleufbreedte bij injecteren? En bij sleepvoeten?

In beide gevallen mag de sleuf of strook niet breder zijn dan 5 centimeter, en het midden van de sleufjes moet minimaal 15 centimeter uit elkaar liggen. Bij injecteren mag de mest niet over de rand van de sleuven komen.

5. Hoe zit dat ook alweer met sleepvoeten? Wanneer mag dit?

De sleepvoetbemester mag nog worden gebruikt op klei- en veengronden als de drijfmest met minimaal een deel water op twee delen mest wordt verdund, en hiervan één melding per jaar wordt gedaan bij RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) voordat de eerste mest van dat jaar wordt uitgereden.

6. En met de ketsplaat bovengronds bemesten?

Hoewel het wettelijk niet is vastgelegd, wordt bovengronds uitrijden dit jaar gedoogd, mits ondernemers voldoen aan de eisen van de vrijstellingsregeling van afgelopen jaren. Enkele eisen zijn: minimaal 85% grasland, niet meer dan 100 kilo stikstof per hectare uit kunstmest, en vrijwel alle runderen op het bedrijf moeten een bepaald aantal uren in de wei zijn. Welke eisen nog meer gelden, kun je vinden op de website van RVO en zoek op mest bovengronds uitrijden. Deelnemers aan de regeling moeten zich in februari aanmelden bij RVO.

7. Hoe ver moet je van de sloot afblijven met drijfmest?

Dit hangt af van welke waterloop er langs het perceel loopt. Er zijn vijf types: ecologisch kwetsbare waterlopen, waterlopen die vallen onder de Kaderrichtlijn Water (KRW, deze is bedoeld om de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater te verbeteren), KRW-watervoerende sloten van maximaal 10 meter breed, overige waterlopen, en droge sloten. Bij droge sloten (tussen 1 april en 1 oktober geen water in deze sloot) geldt 1 meter bufferstrook. Voor de overige bufferstrookbreedtes, check de website van RVO en zoek op bufferstroken 2024 voor een uitgebreidere uitleg.

8. Wat als ik met een graslandinjecteur op bouwland wil bemesten?

Dat mag. Maar als het bouwland niet is beteeld, moeten de sleufjes wel minimaal 5 centimeter diep zijn.

De graslandinjecteur inzetten om bouwland te bemesten is toegestaan, mits de sleufjes minimaal 5 centimeter diep zijn. – Foto: Peter Roek

9. Wanneer mag ik strorijke mest (stalmest bijvoorbeeld) uitrijden?

Grasland: op zand- en lössgrond van 1 januari tot 31 augustus. Op klei- en veengrond van 1 december tot en met 15 september.
Bouwland: zand- en lössgrond van 1 januari tot en met 31 augustus. Op klei- en veengrond mag strorijke mest het hele jaar door worden uitgereden.

10. En strorijke (stalmest) uitrijden op bevroren of besneeuwde grond?

Dat is in principe niet toegestaan wanneer het land deels of geheel bevroren is, behalve op grasland waar sprake is van een beheerregime. Daar mag je wel over een bevroren ondergrond uitrijden.

11. Hoeveel dierlijke mest mag je maximaal per hectare uitrijden?

Het is moeilijk om te zeggen hoeveel er maximaal mag worden uitgereden, omdat dit afhangt van deelname aan de derogatieregeling, of je in een Nutriënten Verontreinigd gebied (NV-gebied) zit, in of dicht bij een Natura 2000-gebied zit, of je in een Waterwingebied zit, hoe de fosfaattoestand in de percelen is, welk gewas je teelt en hoe de gehalten stikstof en fosfaat in de uit te rijden dierlijke mest zijn.

De basisregel is dat er 170 kilo stikstof uit dierlijke mest per hectare mag worden aangewend. Bedrijven die deelnemen aan derogatie mogen in NV-gebieden dit jaar maximaal 210 kilo stikstof uit graasdiermest aanwenden, in de overige gebieden is dit 230 kg N/ha. Op percelen in grondwaterbeschermingsgebieden, in Natura 2000-gebieden en in de 250-meter brede derogatievrije zones rondom Natura 2000-gebieden mag geen derogatie worden toegepast en geldt de standaard norm van 170 kg N/ ha. De mestgift mag de totale toegestane gebruiksnorm voor het gewas niet overschrijden. In NV-gebieden wordt dit jaar de totale stikstofgebruiksnorm gekort met 5% en in grondwaterbeschermingsgebieden die in NV-gebied ligt is de korting 10% op de totale stikstofgebruiksnorm.

12. Oké, en kunstmest?

Zie de voorgenoemde punten, plus een aantal extra punten om te bepalen. Namelijk: hoeveel dierlijke mest is er al uitgereden en welke werkingscoëfficiënt hoort hierbij, welk gewas groeit er op het perceel waar de kunstmest op komt, en hoeveel stikstof zit er in de aangekochte kunstmest.

13. We hadden het even kort over derogatie, wat kun je ermee en welke eisen zitten hieraan?

De derogatieregeling is eigenlijk een uitzonderingsregel voor Nederland op de Europese wetgeving, waardoor je meer dierlijke mest per hectare mag uitrijden. Daarvoor moet worden voldaan aan een flink aantal voorwaarden, waaronder: minimaal 80% grasland, fosfaatkunstmest mag niet worden aangevoerd of gestrooid, de gebruiksnormen worden niet overschreden en van alle percelen zijn geldige grondmonsters.

14. Hoe bepaal ik of er voldoende mest is uitgereden aan het eind van het jaar?

Dat de mestboekhouding exact overeenkomt met de praktijk, oftewel de voorraad op papier met de voorraad in de mestopslag. We zien dat vaak wordt onderschat hoeveel mest de koeien zelf via weidegang naar buiten wandelen, met als gevolg dat er te veel mest op het land is gekomen. Het probleem is dan dat je mest moet afvoeren, maar die is niet meer aanwezig in de mestopslag.

15. Hoe bereken je hoeveel je van welke meststof wil/mag gebruiken?

Het bemestingsplan baseer je op de wettelijke normen, en op basis van de grondanalyses. Als bekend is welke ruimte wettelijk mag worden benut, is het zaak deze landbouwkundig gezien zo goed mogelijk te verdelen.

16. Naar welke mestcomponenten kijken we het meest in mest?

In de mestboekhouding kijken we naar stikstof en fosfaat. Ook naar de concentratie hiervan per ton mest.

17. Wat is boer-boer-transport?

De mest gaat rechtstreeks van de veehouder naar een andere landbouwer en voldoet aan de volgende voorwaarden: beide zijn landbouwbedrijven, de afstand tussen de productielocatie en uitrijdlocatie is niet meer dan 10 kilometer, de mest wordt geleverd aan de ontvanger zonder tussenopslag, de leverancier levert maximaal 25% mest zonder wegen-monsteren, de leverancier kan minimaal 75% van de fosfaatproductie op eigen landbouwgrond aanwenden, er wordt gebruik gemaakt van opmerkingscode 32 op het rVDM (realtime Vervoersbewijs Dierlijke Mest). De ontvanger mag overigens de mest wel opslaan, hij hoeft deze dus niet direct uit te rijden.

18. Wat mag ik jaarlijks via boer-boertransport afvoeren?

Als minimaal 75% van het geproduceerde dierlijke fosfaat op eigen land kan worden geplaatst, mag maximaal 25% van de geproduceerde dierlijke fosfaat boer-boer worden afgevoerd.

19. Wat is afvoeren via wegen-monsteren?

Tijdens het laden van de mest wordt een mestmonster genomen met het zogenoemde AGR-gps-systeem. Het monster wordt vervolgens geanalyseerd in een laboratorium zodat precies bekend is welke gehaltes aanwezig zijn in de vracht. De geladen mest wordt meteen gewogen.

20. Wat zijn de belangrijkste oorzaken van de (hoge) mestprijzen?

Voor dit jaar zijn de twee hoofdredenen het natte voorjaar van 2023 en de afbouw van de derogatie. Door beide oorzaken stijgt het aanbod, dus ook de prijs.

Auteur: Jacco van Erkelens