Lagere bodemdruk? VF-band onder kipper werkt, maar vooral ondiep

Stel: de banden van je landbouwkipper zijn aan vervanging toe. Naast dat je moet kiezen tussen verschillende nokprofielen en details, moet je de keus maken of je kiest voor een relatief goedkope optie (standaard radiaalbanden). Of tast je dieper in de buidel en ga je voor een set VF-aanhangerbanden die 65% duurder zijn? Het is algemeen bekend dat een band met VF-aanduiding een flexibel karkas heeft, waardoor je mag rijden met een bandenspanning die tot 40% lager is ten opzichte van die standaard radiaalbanden. Anders gezegd: het karkas van de VF-band kan beter tegen vervorming. Daarom mag je met die lage bandenspanning rijden. De vraag is: wat doet dit met de bodem?

Om daar achter te komen, heeft TREKKER een aantal metingen uitgevoerd. We rijden een beladen VGM-22 tonner over een ingegraven mat met druksensoren erin. Als je kijkt naar de meetresultaten daarvan, kun je onderstaande conclusies trekken:

1. op 8 centimeter onder het maaiveld meten we een aanzienlijk verschil in bodemdruk tussen de VF-band en de ‘gewone’ band;

2. als we dieper meten (25 centimeter diep), dan zijn die verschillen een stuk kleiner;

3. investeren in een VF-aanhangerband heeft vooral zin als je die combineert met een luchtdrukwisselsysteem.

Drie bandenspanningen

Uitgangspunt van deze test is de oogst van akkerbouwgewassen in het najaar. Dat betekent rijden over losse grond – we hebben niet getest wat het effect is van een graszode in de bovenlaag.

Voor deze test gebruiken we een VGM LK 22-landbouwkipper met 22 ton laadvermogen, die met grond beladen is tot een wiellast van 4.500 kilo per band. We vergelijken twee soorten kipperbanden. Als gewone radiaalband gebruiken we Galaxy Flotstar 650/55 R26,5-banden die, als we uitgaan van een rijsnelheid op de weg van 40 km/u, volgens de spanningstabel op minimaal 2 bar moeten staan. Die vergelijken we met Alliance Agriflex 389 VF 650/55 R26,5-banden, die vanwege een VF-karkas meer vervorming toelaten en volgens de spanningstabel op 1,2 bar mag staan – ook bij 40 km/u.

Tot slot doen we metingen met de Alliance Agriflex 389 VF 650/55 R26,5-band met een bandenspanning van 0,8 bar. Dat is spanning waarmee de band deze wiellast tot 10 km/u mag dragen – wat je dus kunt doen als je de VF-band gebruikt in combinatie met een luchtdrukwisselsysteem. Ter indicatie: de set van vier Alliance VF-banden is in dit geval zo’n € 3.000 duurder dan de set Galaxy-standaardradiaalbanden. Omdat we focussen op het effect op de bodem, hanteren we bij elke band de minimale spanning die de fabrikant adviseert in combinatie met het maximaal toelaatbare gewicht bij deze spanning. Weet trouwens, dat Galaxy een zustermerk is van Alliance.

Ondiep: VF geeft acceptabele druk

De metingen zijn uitgevoerd met een zogeheten Pressure Matt van Bridgestone. Dit is een mat van ruwweg 1 bij 1 meter met daarin 22.000 druksensoren. Daarmee is het mogelijk om de drukverdeling onder de band te bepalen. Voor de eerste meting graven we die mat in op 7 à 8 centimeter diepte, en rijden de kipper achteruit erop. De Galaxy-band op 2 bar geeft op deze diepte een gemiddelde bodemdruk van 1,3 bar. Na het wisselen van de wielen – de wiellast is dus exact gelijk – meten we met de Alliance VF-banden (op 1,2 bar) een gemiddelde bodemdruk van 0,9 bar, en als we die bandenspanning vervolgens verlagen tot 0,8 bar, wat mogelijk zou zijn met een bandenspanningswisselsysteem, dan meten we een druk van 0,7 bar.

Lees verder onder de foto

Voor de test gebruiken we een mat van Bridgestone van ongeveer 1 bij 1 meter, met daarin 22.000 sensoren. Daarmee is het mogelijk om de drukverdeling onder de band in beeld te brengen. We meten op het verharde, maar ook op 8 en 25 centimeter diepte.

Bekijk: 8 x gemeten voetprint in beeld in TREKKER magazine nr. 420 (september 2023), pag. 59

Dat betekent, dat als je de bandenspanning met 40% verlaagt (van 2, naar 1,2 bar), je op deze diepte zorgt voor een 30% lagere bodemdruk. Daarnaast mag je stellen dat je met de VF-banden met deze wiellast en bandenspanning, een acceptabele bodemdruk hebt, en met de standaard radiaalbanden niet. Tenminste, als je rekent met de aloude vuistregel die zegt dat een bodembelasting van maximaal 1 kilo per vierkante centimeter is op te lossen met mechanische grondbewerking. Tot slot: als je een bandenspanningswisselsysteem hebt, dan kun je de bandenspanning met 60% laten zakken (van 2 naar 0,8 bar), en daarmee verlaag je de bodemdruk met 46%.

Bij wijze van proef hebben we tegelijk de insporingsdiepte in de losse grond gemeten, in het midden van het loopvlak. De Galaxy-banden sporen 10 centimeter in, de VF-banden op 1,2 bar sporen 6,5 centimeter in, en diezelfde banden op 0,8 bar sporen 5,5 centimeter in.

Lees verder onder de foto

Omdat we vooral benieuwd zijn naar wat er onder de grond gebeurt, graven we de mat met druksensoren in op verschillende dieptes. Vervolgens dekken we de mat af met een vlakke laag grond van 8 of 25 centimeter dikte. Halverwege de test zijn de wielen verwisseld, waardoor de wiellast exact gelijk is.

Onderin weinig verschil in bodemdruk

Als we de meting herhalen op de diepte van de ploegzool (25 centimeter), zien we een ander beeld. Op deze diepte meten we met de Galaxy-banden op 2 bar een bodemdruk van 0,6 bar, met de VF-banden op 1,2 bar geeft de meetapparatuur 0,5 bar aan en als we het gebruik van een bandenspanningswisselsysteem simuleren (0,8 bar) meten we 0,4 bar. Je kunt dus stellen, dat als je de bandenspanning met 40% verlaagd (van 2 naar 1,2 bar), de bodemdruk op deze diepte verlaagd met 17%. Zou je de bandenspanning met 60% verlagen (van 2 naar 0,8 bar), dan verlaag je de bodemdruk met 33%.

De conclusie is dan dat het verschil in bodemdruk tussen een gewone band en een VF-band kleiner wordt naarmate je dieper in de bodem kijkt. De lagere bandenspanning en de daarmee gepaard gaande grotere vervorming en dus contactoppervlak, hebben vooral invloed op de bodemdruk in de bovenlaag van de bodem. Het is de hoge wiellast die zorgt voor verdichting in de diepere grondlagen. Wil je de bodemverdichting in de diepere bodemlagen verbeteren, dan zit er weinig anders op dan zorgen voor een lagere wiellast. Met andere woorden: de kipper minder zwaar beladen.

Auteur: Bob Karsten