Binnen werkbreedte variabel strooien

Deze acht giftzones zijn overigens niet gelijk aan de overlapsecties binnen Geospread. Geospread is het aanpassen van de werkbreedte, om overlap op bijvoorbeeld geren te verminderen. De sectiebreedte binnen Geospread is minimaal 1 meter, die automatisch wordt toegewezen door de machine. Het maximum aantal secties op de machine is gelijk aan de werkbreedte (40 meter is 40 secties). Resumerend: is de strooibreedte ingesteld op bijvoorbeeld 36 meter, dan stelt de strooier de Multirate-giftzone in op 4,5 meter en de Geospread-sectie op 1 meter.

Hoe werkt Multirate?

Normaal worden korrels zo egaal mogelijk over het perceel verdeeld. Hoe krijgt Multirate het nu voor elkaar om de dosering te variëren binnen de werkbreedte? Voordat we deze vraag kunnen beantwoorden eerst een kleine basisles strooien. De werkbreedte van een strooier is niet gelijk aan de werkelijke strooibreedte van de korrels. Bij een werkbreedte van bijvoorbeeld 36 meter heeft een strooier een trapezium-vormig strooibeeld van wel 50 meter breed. Direct achter de strooier overlapt het strooiveld van de linker strooischijf deels het strooiveld van de rechter strooischijf. En er is overlap aan de beide zijdes bij de daaropvolgende werkgang. Alle overlap opgeteld, leidt uiteindelijk tot een egale verdeling van de korrels over het perceel.

Lees verder onder de foto

In FarmCentre wordt een taakkaart gegenereerd, die vervolgens via de cloud naar de Tellus Pro-strooicomputer wordt gezonden.

Een kengetal dat de mate van egaliteit van een strooibeeld uitdrukt, is de variatiecoëfficiënt (VC). De VC geeft aan hoeveel procent het strooibeeld afwijkt van het theoretisch ideale strooibeeld. Normaal wordt gestreefd naar een zo egaal mogelijk strooibeeld, dus een zo laag mogelijke VC. Een VC kleiner dan 15% staat volgens het EN-strooiprotocol voor een goed strooibeeld. Tussen de 15% en 30% is dat matig en boven de 30% erg slecht. Een dergelijke hoge VC uit zich als strooibanen in een graangewas.

Komen we terug bij de vraag: Hoe werkt Multirate? Dat is een combinatie van het uitstroomvolume per strooischijf aanpassen, en tegelijkertijd een of beide strooivelden verplaatsen. Door het uitstroompunt boven de schoepen te wijzigen, is het strooiveld namelijk te sturen. Dus iets meer naar links of naar rechts. Het toerental van de strooischijven wordt niet aangepast, dat blijft constant.

In twee stappen naar variabele dosering

Een demo in de strooierhal van Kverneland in Nieuw Vennep (N.-H.). We willen een perceel bemesten met een gemiddelde gift van 170 kilo per hectare, met in het perceel een spreiding van 30 kilo naar boven en 30 kilo naar onderen in stappen van 5 kilo. Via FarmCentre is op basis van deze input een strooi-taakkaart gegenereerd met een gridgrootte van 5 bij 5 meter. De werkbreedte bedraagt 40 meter, dus 1 giftzone meet ook 5 bij 5 meter. Op een bepaalde plek op het perceel wordt in de 3 zones links achter de strooier een gift van 190 kilo per hectare gevraagd, en in de uiterste linkerzone een gift van 195 kilo per hectare. De twee rechterzones achter de strooier vragen 170 kilo per hectare en de buitenste twee zones 150 kilo per hectare.

Standaard strooibeeld

Standaard strooien betekent een egale verdeling van 170 kilo per hectare over de gehele werkbreedte. Sommige zones krijgen dan naar behoefte een overmaat aan kunstmest, andere zones een tekort. Over de linkerwerkbreedte bedraagt het gemiddelde kunstmesttekort minus 21 kilo ((25+20+20+20)/4=21 kilo). Over de rechterwerkbreedte wordt gemiddeld over de vier zones 10 kilo teveel kunstmest opgegooid ((0+0+20+20)/4=10 kilo). Alleen de twee zones rechtsachter krijgen bij standaard strooien de juiste gift, op de andere zones wordt of 20 kilo teveel of 20 tot 25 kilo te weinig gestrooid.

Stap 1 Aanpassen uitstroomvolume

Stap 1 in variabel doseren is het aanpassen van het uitstroomvolume links en rechts. Dit reduceert de over- en ondergift al flink.

Stap 1 is het aanpassen van het uitstroomvolume per strooischijf. De Tellus Pro strooicomputer berekent continu de gemiddelde gevraagde gift per strooischijf. De gemiddelde gevraagde gift linksachter de strooier bedraagt in het voorbeeld 191,25 kilo per hectare (195+190+190+190)/4= 191,25 kilo. Rechts komt het gemiddelde gevraagde gift over de vier zones uit op 160 kilo per hectare (170 +170+150+150)/4=160 kilo. De computer stelt het uitstroomvolume op de linker strooischijf dus bij op 191 kilo per hectare en de rechter op 160 kilo per hectare.

Deze aanpassing heeft dus tot gevolg dat op de uiterste linkerzone nog maar een onderdosering is van 3,75 kilo per hectare ten opzichte van de gewasbehoefte, en op de drie binnenste linkerzones slechts een overdosering van 1,25 kilo kunstmest per hectare. Gemiddeld over de vier linkerzones is dat geen overdosering. Aan de rechter-
zijde matcht de gift met de gemiddelde gevraagde dosering over de vier zones. De binnenste twee zones hebben echter een onderdosering van 10 kilo, terwijl de buitenste twee juist een overdosering hebben van 10 kilo kunstmest per hectare.

Stap 2: Sturen strooiveld

Dan volgt stap 2, sturen van het strooiveld. De gemiddelde gift over de vier zones rechts is correct, maar de verdeling over de vier zones natuurlijk niet. De binnenste twee krijgen 10 kilo per hectare te weinig en de buitenste twee 10 kilo te veel. Kwestie van het rechterstrooiveld wat naar links bij te sturen, zodat de korrels wat meer recht achter de strooier terechtkomen, waar een hogere gift wordt gevraagd.

Het aanpassen van het uitstroomvolume en strooiveld tijdens strooien is een continu proces. Elke 100 millisecondes berekent de computer op basis van de taakkaart en de gps-coördinaten de benodigde strooierinstellingen en stuurt zo nodig de strooier bij. Tijdens de strooidemo in de strooierhal in Nieuw Vennep hoorden we continu de elektrische spindelmotoren op de uitstroomopeningen en uitstroomklep bijschakelen.

Conventioneel strooien zonder variabele dosering. Sommige giftzones krijgen te veel kunstmest, andere te weinig.

VC achterhaald

Vroeger, toen variabele dosering binnen de werkbreedte nog niet mogelijk was, werd gestreefd naar een VC lager dan 15%. De VC zegt bij Multirate eigenlijk minder. De VC bij de demo bedraagt bijvoorbeeld 3% bij conventioneel volvelds strooien en 7,8% bij Multirate, maar de korrels zijn dan wel naar gewasbehoefte over het perceel verdeeld. De korrel komt daar waar die nodig is.

Het beeldscherm werkt met acht strak afgebakende secties, alsof het een spuit is. De strooigrafieken laten zien dat de secties vloeiend in elkaar overlopen. Zo strak als met een spuit variabel kunstmest toedienen kan dus niet, maar het benadert het redelijk goed. Conclusie: doordat Kverneland nu ook met een strooier de dosering binnen de werkbreedte kan variëren, is de kunstmeststrooier ook bij precisieboeren weer in beeld als werktuig.

Prijs

Tot slot de vraag: wat kost nu dat variabel strooien? Geospread en Multirate zijn softwaremodules in de strooier. De licentie voor Geospread kost eenmalig € 530. De licentie voor Multirate kost ook eenmalig € 530. De strooier moet dan wel aangestuurd worden door een terminal met sectieschakeling en Multirate-functionaliteit. Bij Kverneland is dit de Tellus Pro-terminal.

De elektrische spindelmotoren op de uitstroomopeningen en uitstroomklep schakelen tijdens variabel strooien continu om dosering en uitstrooirichting bij te stellen.