Je kunt gerust zeggen dat machinefabrikant Horsch in 2020 stof deed opwaaien met de introductie van zijn eerste mechanische zaaimachine, de Versa 3 KR. Afgelopen seizoen konden we die uitvoerig testen. Vooral de nauwkeurige dosering maakte indruk. Maar er viel ons ook iets tegen aan de machine.
Stof doen opwaaien, dat doet Horsch wel vaker. Zo waren er de afgelopen jaren ineens twee autonome zaaimachines, waarvan er eentje alweer vrij snel van het toneel verdween. Net als overigens het fenomeen controlled traffic farming, werken vanaf vaste rijpaden. Horsch ziet daarin geen langjarige meerwaarde en stopt ermee.
Terug naar de Versa 3 KR. Ook voor deze zaaimachine maakte Horsch bijzondere keuzes, daarover later meer. Dat Versa voor ‘omgekeerd’ staat, zegt wellicht al genoeg. We konden een 20-rijge uitvoering uitproberen voor het zaaien van wintertarwe.
Opbouwzaaimachines gaan bij Horsch altijd samen met de Kredo 3-rotorkopeg. Daarvoor koopt de fabrikant de draaiende delen in bij Kuhn. Alle tien rotoren zijn voorzien van snelwisseltanden en de aandrijflijn is geschikt voor 190 tot 250 pk, bij respectievelijk 750 en 1.000 aftakastoeren. De handmatige diepte-instelling aan weerszijden is goed, de instelling van de egalisatieplaat gemiddeld.
Kies je voor verlengde opklapbare begrenzingsplaten, dan kunnen deze in geheven toestand de zaadtank beschadigen. Bij de vernieuwde versie die op vakbeurs Agritechnica was te zien, is dit opgelost. Markeurs kosten € 2.100 extra.
Onze testmachine steunde op een trapezium-pakkerwals van 50 centimeter. Deze is € 1.000 duurder dan de voordeligste pakkerwals, de 64 centimeter grote getande wals. De trapeziumwals leverde overtuigende prestaties op de middelzware en zware grond waar we zaaiden. De voor- en herverdichting door de wals was zonder meer goed.
Op lichte grond liep de trapezium-pakkerwals echter tegen z’n grenzen aan. Hij zakte te diep weg en had de neiging te bulldozeren. In die situatie levert de grotere 60 centimeter trapezium-pakkerwals ongetwijfeld beter werk. Zeker ook omdat de geteste Versa 3 KR met bijna 3,2 ton leeggewicht geen lichtgewicht is. Vul je de zaadtank volledig met tarwezaad, dan komt er nog zo’n 700 kilo bij. Dat komt, afhankelijk van het hectolitergewicht, netjes overeen met de door Horsch opgegeven zaadtankinhoud van 900 liter. 1.200 en 1.500 liter kan in combinatie met opzetranden ook, mits de trekker dat aankan.
Dankzij het opklapbare opstapje, het brede platform en de leuning is de toegang tot de tank voortreffelijk geregeld. De leuning zou voor een persoon van gemiddelde lengte iets hoger mogen zitten. Dan kan die tegelijkertijd als extra steun voor zakgoed dienen. Het afdekzeil dicht niet alleen goed af; aan de voorzijde zit een dubbele lip, zodat tijdens het vullen geen zaad overboord gaat. De vergrendeling ervan is wellicht wat onhandig, maar functioneert ook in geopende toestand en wel in twee standen. Da’s handig en veilig voor het vullen vanuit big bags. De twee stangen waar het zeil op rust kun je bovendien eenvoudig naar voren en naar achteren klappen.
Het afdekzeil dicht goed af en heeft aan de voorzijde een dubbele lip, zodat tijdens het vullen geen zaad overboord gaat. De stangen onder het zeil kun je eenvoudig naar voren en naar achteren klappen. – Foto’s: Stefan Tovornik
Positief springt de Versa 3 KR er wat ons betreft verder uit met de goed gepositioneerde opklapbare zeven, de diepe trechters waarin weinig restzaad achterblijft, ledlicht voor het verlichten van de tankinhoud, en aan weerszijden verstelbare leegmeldsensoren. De tweede sensor is optioneel en kost je € 380 extra. De vele uitstekende bouten van de zijwanden mogen korter wat ons betreft.
Van het doseersysteem waren we bij de introductie van de zaaimachine al onder de indruk. Zo zet je voor het veranderen van de (eventuele) spuitsporen eenvoudig een clip om op de tussenas om de doseerunits te verplaatsen. Het omstellen van fijne naar normale zaden gaat eveneens eenvoudig door het verstellen van de doseerschuif. Beide oplossingen vinden we top! Naast de standaard doseerwielen voor fijne en normale zaden was onze machine tegen een meerprijs van € 300 ook geleverd met doseerwielen voor grove zaden, zoals erwten en bonen.
Achter twee kleppen vind je de doseerwielen, de aanpassing van de spuitsporen en de zeer duidelijke instructies voor het instellen van de machine, de dosering en de spuitspoorschakeling.
Tijdens het zaaien gaf de spuitspoorschakeling echter problemen. Op de terminal verscheen soms de melding ‘overbelasting’. Opnieuw opstarten van het systeem verhielp dit. Volgens Horsch kwam dit door defecte verstelkoppelingen. Die zijn inmiddels allemaal vervangen. De markeurs voor het aangeven van de spuitsporen zijn verstelbaar op het platform gemonteerd. De Versa is overigens niet in staat om dammetjes in de spuitsporen te maken op erosiegevoelige percelen.
Dankzij de elektrische aandrijving en de complete uitrusting pas je het doseersysteem eenvoudig aan op verschillende gewassen, en draai je de machine net zo eenvoudig af. Daartoe controleer of wijzig je de schuiven op de doseerwielen, de hendel aan de linkerzijde van de machine voor de positie (1 tot 8) van de bodemklep, en de overbrengingsverhouding tussen aandrijving en zaaias. Deze instructie lees je af aan de hand van de duidelijke tabel achterop de machine.
Aan de linkerzijde van de machine van links naar rechts de positie (1 tot 8) van de bodemklep, omstellen van zaaien naar afdraaien en de tandwielen voor de overbrengingsverhouding tussen aandrijving en zaaias. Die overbrengingsverhouding verander je door twee genummerde tandwielen te verwisselen.
De overbrengingsverhouding verander je door twee genummerde tandwielen aan de linkerzijde van de machine te verwisselen. Het omstellen van zaaien naar afdraaien doe je eveneens met een hendel aan de linkerzijde. Aan dezelfde kant trek je beide kunststof opvangbakken uit de machine en plaats je ze met de openingen naar boven terug. De opening van deze bakken zit tijdens het zaaien namelijk aan de onderzijde om ophoping van vuil te voorkomen.
Na het controleren en eventueel wijzigen van de overbrengingsverhouding op de terminal, start je de afdraaiproef. Dat gaat op de gebruikelijke manier met de kipschakelaar, waarna je de opgevangen hoeveelheid zaad weegt en het gewicht invoert in de terminal. Afhankelijk van de uitkomst herhaal je de afdraaiproef. Met het oog is het wat lastig te zien hoeveel zaad je hebt opgevangen.
De unster en de bijbehorende zak om de afgedraaide hoeveelheid zaaizaad te wegen vind je, samen met een sleutel 24, in een afsluitbare kist op de machine. Daarboven zitten een sleutel 19 voor het verstellen van de zaaidiepte en de kouterdruk en de inbussleutel voor het openen van de beschermkappen.
Hoewel je op het oog niet goed kunt zien hoeveel zaad er in de opvangbakken zit, heeft Horsch het afdraaien eenvoudig gemaakt. Tijdens het zaaien kan er geen vuil in de ondersteboven geplaatste bakken komen.
Onze testmachine had twee in plaats van één elektromotor voor de aandrijving van de zaaias. Dit kost weliswaar € 710 extra, maar het wel geeft de mogelijkheid om de twee helften van de machine in en uit te schakelen. Officieel moet je dan ook per zijde een afzonderlijke afdraaiproef doen. Wij deden dat niet en dat gaf geen problemen. Temeer omdat we merkten dat de dosering bijzonder betrouwbaar is.
Bij gerst, hybride rogge en tarwe week de afdraaiproef nooit meer dan 2% af van de daadwerkelijke dosering en dat is zeer nauwkeurig. Door leveringsproblemen van componenten voor het zaaien van koolzaad konden we de nauwkeurigheid daarvan niet in de praktijk testen. Dat lukte wel in een testopstelling. Daar constateerden we dat de dwarsverdeling van de doseerunits eveneens top is!
Links de instelling van de zaaidiepte en rechts de instelling van de kouterdruk.
De DuoDisc-dubbele schijfkouter bedt de zaden op middelzware en zware grondsoorten goed in, met een gelijkmatige opkomst als resultaat. Deze DuoDisc-kouter is vergelijkbaar met de TurboDisc-kouter, maar is op de Versa opgehangen aan een bladveer in plaats van aan een arm met rubberen buffers. Horsch belooft een kouterdruk van maximaal 50 kilo. Dat moet bij een dergelijke zaaicombinatie toereikend zijn voor snelheden van 10 tot 12 km/u.
Vanwege de in verstek geplaatste kouters hebben de bladveren twee verschillende breedtes. Wij hebben een minimale kouterdruk van 22 kilo gemeten. De maximale druk was 52 kilo op de achterste kouters. De voorste kouters kregen echter 89 kilo te verduren en dat is nogal een verschil. Het verstellen van de kouterdruk doe je links van de machine met een hendel. Daarbij heb je minder goed zicht op de schaalverdeling, midden op de machine.
De in verstek geplaatste DuoDisc-schijfkouters hangen aan bladveren met twee verschillende breedtes. Wij maten minimaal 22 kilo. Maximaal is dat 52 kilo op de achterste en 89 kilo kouterdruk op de voorste kouters.
Hoewel de zaaimachine in vele facetten uitblinkt, was dat niet het geval bij het zaaien van een hybride roggesoort op lichte grond. We stelden een gebruikelijke zaaidiepte van 2 centimeter in, maar door de geringe weerstand van de bodem bleven de zaaikouters met regelmaat stilstaan. Het resultaat laat zich raden: een slechte verdeling en een ongelijkmatige opkomst. Horsch wijt dit euvel aan de voorspanning van de kouters. Het bedrijf zegt die te willen verminderen.
Op zware gronden is een rij eggentanden onontbeerlijk. Wij hadden daartoe de zware uitvoering ter waarde van € 1.500 ter beschikking. De gebogen, 10 millimeter dikke tanden leverden over het algemeen goed werk. Zowel de verstelling van de tanddruk met behulp van een vergrendelbare torsieveer als de hellings- en agressiviteitsverstelling met behulp van bouten in het gatenpatroon, zijn eenvoudig en goed te doen. Handig is ook dat je de tandbalk als geheel kunt opklappen en zo buiten werking stelt. Een beveiliging tegen achteruitrijden hebben de eggentanden niet.
Het nieuwe Isobus-bedieningsconcept is volgens Horsch een voorbode van de bediening van alle Isobus-machines. Qua functionaliteiten laat het concept alvast weinig te wensen over. Het aanraakscherm vinden we echter nogal onoverzichtelijk en is tijdens het rijden lastig te bedienen. Dat komt vermoedelijk door het gebruik van veel grijstinten, relatief kleine aanraaktoetsen en nog kleinere pictogrammen, symbolen en cijfers. De terminal zelf, een Müller Touch 800, wordt standaard niet meegeleverd. Deze is optioneel verkrijgbaar voor zo’n € 2.100.
Hoewel alles correct was ingesteld, lukte het ons niet om het gps-signaal van de trekker te gebruiken voor de zaaimachine. Dat doet niets af aan de werking van de zaaimachine, maar als je de technologie toch aan boord hebt, dan wil je die ook benutten. Al was het alleen maar voor het automatisch in- en uitschakelen van de dosering op de kopakkers.
Dit nieuwe Isobus-bedieningsconcept is een voorbode van de bediening van alle Horsch Isobus-machines. Het aanraakscherm vinden we nogal onoverzichtelijk en is tijdens het rijden lastig te bedienen.
Importeur Zonna levert de Horsch Versa 3 KR inclusief de 64 centimeter grote getande pakkerwals vanaf bijna € 40.000. Voor dat geld krijg je een mechanische zaaimachine die perfect in de lak zit en hoogwaardig is afgewerkt. Bovendien is de dosering met individuele spuitsporenschakeling ongeëvenaard en uiterst nauwkeurig. De combinatie met de Kredo 3-rotorkopeg past eveneens goed.
Nog niet alles op de testmachine was hosanna, hetgeen volgens Horsch inmiddels is veranderd en opgelost. Daarmee kun je je zaaigoed met een gerust hart toevertrouwen aan de zaaimachine, die in onze testuitvoering ruim € 51.000 kost.
Auteurs: Gottfried Eikel, René Koerhuis
Gerelateerde tags: Zaai- en pootmachines, Zaaimachines
