Een vrachtwagen is géén landbouwtrekker. De inzet is totaal anders en de markt ook. Toch kan het interessant zijn om die markt en techniek te volgen. Er is veel gaande in de vrachtwagenwereld. Ogenschijnlijk vanuit het niets zetten vrachtwagenfabrikanten massaal in op accu-elektrische aandrijvingen. Een kijkje over de schutting.
Nee, de dieselmotor is zeker nog niet afgeschreven. Toch staat het wegtransport aan de vooravond van een ongekende transitie.
Je ziet af en toe al een lichtere elektrische vrachtwagen rijden. Dit jaar verschijnen ook vaker elektrische trucks met oplegger op de weg in Nederland. Die mogen gewoon tot 50 ton wegen en halen hun stroom uit onopvallend ingebouwde accu’s. Het zijn slechts voortekenen van wat komen gaat.
Accu-elektrisch gaat in rap tempo een grote rol spelen, óók bij de zware trucks. Volgens een recente studie is 70% van de nieuwe trucks in 2035 volledig elektrisch. ‘Theorie’, kun je makkelijk zeggen. Toch verwachten fabrikanten hetzelfde. Volvo denkt zelfs dat 70% van de nieuwe trucks al in 2030 elektrisch is.
Op vakbeurs IAA 2022, de Agritechnica voor de transportwereld, stonden afgelopen september de elektrische trucks en waterstoftrucks zij-aan-zij op de meest prominente plekken. Niet meer bij een enkele ombouwer, maar bij álle grote fabrikanten. De techniek heeft zich de laatste jaren razendsnel ontwikkeld. Volvo Trucks spande de kroon met enkel en alleen elektrische trucks op de stand. Historisch! Vanuit de landbouw is het interessant te volgen hoe die technische transitie uit de verf gaat komen.
Tekst gaat verder onder de foto
Volvo zet vol in op elektrische trucks. Nieuw is deze E-as met twee elektromotoren en een geïntegreerde transmissie.
Diverse factoren stuwen deze stormachtige ontwikkeling. De wil vanuit de Europese Unie om de CO2-emissie terug te dringen was er al. De EU verplicht truckbouwers dat hun totale afzet 30% minder emissie uitstoot in 2030. De optie om dit te verhogen naar 60% ligt nog op tafel.
De kortste klap voor vrachtwagenfabrikanten is dan om een deel van de trucks helemaal emissieloos te krijgen. Dat drukt de gemiddelde uitstoot het snelst. Er gelden torenhoge boetes als ze die doelstellingen niet halen. De oorlog tussen Rusland en Oekraïne zorgt voor extra druk. Want de druk vanuit de EU om af te gaan van fossiele brandstoffen als diesel, is daardoor alleen maar toegenomen. Dus voert onder andere Duitsland vanaf 2030 een CO2-taks in. Die taks maakt rijden met een diesel duurder.
Ook voor transporteurs gaan er dingen veranderen. Sommige landen bieden interessante subsidies voor elektrische trucks. En vanaf mei 2023 krijgen zero-emissietrucks EU-breed 50% korting op tolheffing, al wisselt de hoogte ervan wel per land. Nederland is van plan om in 2026 tol in te voeren.
Naast de klimaateisen richting 2030, delen fabrikanten breed de verwachting dat elektrische trucks concurrerend in kostprijs worden met een dieselvariant. Adviesbureau Price Waterhouse Coopers schreef onlangs het rapport The dawn of electrified trucking, een analyse van de markt voor zero-emissie transport. De onderzoekers stellen dat in 2025 de TCO (Total Cost of Ownership) van een elektrische truck gelijk uitkomt met die van een dieseltruck. De kostendaling voor elektrisch zal daarna doorzetten. In 2030 heeft een accu-elektrische truck een 26 tot 34% lagere kilometerkostprijs dan een diesel. Volgens de raming zal dat jaar ook waterstoftechniek volwassen zijn.
Topman Roger Alm van Volvo Trucks hangt als één van de weinigen concrete cijfers aan de verwachtingen. “Onze ambitie is dat in 2030 de helft van onze wereldwijde verkoop elektrisch is. Voor Europa is die ambitie nog hoger, hier verwachten we dat 70% van de vrachtwagens die we in 2030 verkopen elektrisch is.” Volgens Alm is dat haalbaar, en ook noodzakelijk om de klimaatdoelstellingen te halen. Het bedrijf heeft een rotsvast vertrouwen in de techniek.
Blijft het feit dat trucks geen landbouwtrekkers zijn. Maar vergis je niet; in de bouwmachinetak heeft Volvo soortgelijke ambities. Zo brengt de fabrikant nog dit jaar een 20-tons elektrische wiellader op de markt, de L120 Electric.
Tekst gaat verder onder de foto
Veel vrachtwagenfabrikanten sluiten waterstof niet uit. Ze zien het echter als iets voor de langere termijn en voor regio’s waar geen elektriciteitsnet beschikbaar is.
Truckfabrikanten hielden vaak nog vast aan LNG (bij voorkeur biogas) om de CO2-uitstoot te drukken. Door de prijsexplosie van dat gas lijkt die ontwikkeling plots een doodlopende weg. Biodiesel is op termijn ook niet dé oplossing. Grotere veranderingen zijn nodig.
“Biobrandstoffen en synthetische brandstoffen zijn wellicht een oplossing, maar vooral voor de huidige vloot trucks”, zegt Alexander Vlaskamp, CEO van MAN Truck en Bus. “De kosten om elektriciteit om te zetten in synthetische brandstoffen of waterstof zijn hoog. Het is te duur in onze markt.”
Over waterstof is Vlaskamp helder. “Te duur, en nu voor 99,9% gemaakt uit aardgas. De beschikbaarheid van groene waterstof is de komende 10 tot 15 jaar te sterk wisselend. Als het al beschikbaar is, kunnen we het beter inzetten om fossielvrij staal te produceren.”
Om die redenen zet MAN volledig in op accu-elektrische trucks die in 2024 op de markt komen. “Pas later, als er voldoende groene waterstof is tegen betaalbare prijzen, is het misschien interessant een brandstofcel te gebruiken als range-extender voor elektrische trucks.” Los daarvan kent waterstof een slechte efficiëntie vanwege de dubbele omzetting.
Tekst gaat verder onder de foto
De elektrische MAN eTGX komt in 2024 op de markt. Alexander Vlaskamp, CEO van MAN Truck en Bus, ziet weinig in waterstof: “Waterstof is te duur en komt op dit moment voor 99,9% uit aardgas.”
Andere fabrikanten zijn minder uitgesproken. Toch kun je in grote lijnen stellen dat ze eerst werken aan accu-elektrische trucks, en voor de langere termijn ook aan waterstoftrucks met een brandstofcel. Of die nut hebben, hangt sterk af van de toepassing.
Fabrikant Paccar werkt wel aan brandstofceltrucks, maar dan vooral voor de Amerikaanse markt. Daar moeten trucks dagelijks enorme afstanden overbruggen en is het stroomnet beperkt. “Het is onzinnig om een huisvuilauto die elke avond op de thuisbasis komt, uit te rusten met een brandstofcel. Een elektrische truck met accu is dan veel efficiënter”, zegt een techneut van DAF.
Sommige merken zetten wel in op waterstof. Zoals Iveco, dat samenwerkt met Hyundai. Volvo en Daimler werken samen aan brandstofceltechniek voor trucks in het bedrijf CellCentric. Verder zijn er veel spelers die verbrandingsmotoren aanpassen voor waterstofgas.
Tekst gaat verder onder de foto
Truckfabrikanten kiezen veelal voor LFP-accu’s. Dat staat voor lithium ferro phosfate, ofwel lithium-ijzer-fosfaat. Hier in een elektrische Scania 45R. Scania is duidelijk. Volgens de fabrikant is geen enkele toepassing is te zwaar voor accu-elektrisch.
Om een aantal redenen zijn elektrische trucks sneller praktijkrijp dan gedacht. Zo zien truckfabrikanten dat de accutechniek zich nog altijd snel ontwikkelt. Komende jaren groeit de actieradius van zware trucks van 300 naar 500 kilometer op één lading.
Grote fabrikanten zetten ook in op MegaWatt-laders met een laadcapaciteit van 1 Mw. Die kunnen binnen de verplichte 45 minuten rust voor de chauffeur een accu snelladen naar 80%. Dan is een rijbereik van 800 kilometer per dag haalbaar.
Tot slot gaan fabrikanten de elektrische truck zuiniger maken. Ze werken aan zogenoemde E-assen, waarbij elektromotor, transmissie en achteras één geheel vormen. De aandrijfas vervalt, en dat geeft meer ruimte voor accu’s.
Logisch dat fabrikanten sterk inzetten op elektrificatie. Maar wat doet de klant? Een elektrische truck is rond drie keer duurder dan een vergelijkbare dieselvariant. Subsidieregelingen voor de massa ontbreken, of zijn snel overtekend. Net als de landbouw werkt het transport met krappe marges; dit zijn dan geen bedragen die je even ophoest. Tot slot zijn er nog erg weinig laadpalen en is er nu al sprake van een overvol stroomnet. Redenen te over om goed te volgen wat er in de vrachtwagenmarkt gaat gebeuren.
Auteur: Matthijs Verhagen
Lees ook: Blog | ‘Wordt het elektrisch, methaan of waterstof in de trekker?’
Gerelateerde tags: Elektrisch, Energie, Tractors, Trekkers
