Zo geef je zink een opfrisbeurt

Gegalvaniseerde oppervlakken verliezen snel hun glans. De zogenoemde witte roest die dat veroorzaakt is een corrosieve laag die de zinkbedekking er na een tijdje dof en vuil doet uitzien. Je hebt het dan over ‘verroest’ zink, vergelijkbaar met het bruine goedje dat zich vormt bij verroesten van ijzer. Ook kan sprake zijn van vliegroest. Dan is niet het gegalvaniseerde metaal verroest, maar slaat ijzerroest uit de omgeving er op neer, bijvoorbeeld bij regenhaspels.

Als de hogedrukreiniger geen soelaas meer biedt, kun je zure reinigingsmiddelen inzetten om dit ‘patina’ te verwijderen. Productspecialist Ralf Sachs van Alco Cleaners & Coatings in het Duitse Nettetal toont hoe een professionele reiniging precies verloopt. Hij gebruikt het middel Powerclean, afkomstig van Alco in het Nederlandse Belfeld (L.), waar Nederlandse gebruikers het rechtstreeks kunnen bestellen.

Lees verder onder de foto

Met zure reinigingsmiddelen maak je gegalvaniseerd (verzinkt) staal weer netjes. Bijvoorbeeld om als loonwerker goed voor de dag te komen bij de klant, of als LMB om ‘gebruikt’ in de etalage te zetten.

De basisregels

Alvorens dieper in te gaan op het reinigen van zink, eerst een paar basisprincipes rond het reinigen van gegalvaniseerde machines of -onderdelen. Vier factoren zijn van invloed op het succes van de reiniging: temperatuur, tijdsduur, intensiviteit van de fysieke handelingen, en chemische hardheid. Hierbij geldt als het ware de ‘wet van behoud van inspanning’. Deze factoren beïnvloeden elkaar: intensiveer je één factor, dan hoeven de andere drie minder bij te dragen aan de reiniging.

Maar in de praktijk moet je voorzichtig omgaan met de inzet van zure schoonmaakmiddelen: een te hoog gedoseerde reinigingsoplossing en vervolgens een te harde waterstraal van de hogedrukreiniger kan het zinkoppervlak beschadigen. Het is zaak de gewenste intensiteit van genoemde vier factoren voor elke reiniging opnieuw vast te stellen. Juist op gegalvaniseerd metaal dien je zure reinigingsmiddelen met de nodige terughoudendheid te gebruiken. Grijp liever nog eens naar de borstel en neem de tijd.

Lees verder onder de foto

Bij beregenen met ijzerhoudend water kan zich oranjebruine vliegroest afzetten op de haspel. Dit is te verwijderen met zuur. Deze roest komt van het water, niet van ijzer in de constructie.

De reiniger

Zure reinigers zijn in het algemeen geschikt voor het oplossen van anorganische stoffen zoals kalk of cementresten, en voor het verwijderen van roest (geoxideerd ijzer) en witte roest (geoxideerd zink). Bij organische verontreiniging, denk aan drijfmest of kuilvoer, gebruik je vooral alkalische reinigers.

Het concentraat dat we in ons voorbeeld gebruiken is gebaseerd op zwavelzuur. Een lichte zwavelgeur tijdens het proces verraadt dat. De zuurgraad (pH) van het concentraat is 2,4. Afhankelijk van de mengverhouding met water loopt deze op tot ongeveer 3. Dat is minder zuur, maar is evengoed nog als een sterk zuur te kenmerken. Voorzichtigheid is dus geboden. Draag altijd beschermende handschoenen en een veiligheidsbril om huidirritatie en contact met de ogen te voorkomen. Een container van 10 liter komt op zo’n € 100 en dat is voldoende om een grotere mesttank schoon te krijgen. Het middel is volgens Alco ook geschikt om bijvoorbeeld een gegalvaniseerde slanghaspel of stalinrichtingen incidenteel te reinigen. Een andere leverancier is bijvoorbeeld Lasaulec, met het middel Ecostar van Ecofarm (€ 204/10 liter). Navraag bij de fabrikant leert dat het ooit is getest en dat toen geen slijtage is aangetoond. We hebben ook rondgevraagd bij leveranciers van melkstallen, die zure reinigingsproducten als Delaval (Opti)Cid en Horolith Eco leveren. Maar daar wordt het meestal gebruikt tegen kalkaanslag en is weinig bekend over effectiviteit op verzinkte materialen. Ook bij fabrikanten van gegalvaniseerde mesttanks is weinig kennis van eventuele risico’s van overmatig gebruik van zuren.

Lees verder onder het kader

Spaarzaam gebruiken

In vergelijking met een eenvoudige reiniging met een hogedrukreiniger ziet het zinken oppervlak er na de werkzaamheden (zie foto’s) aanzienlijk frisser uit. Door de witgrijze waas te verwijderen is de structuur van verzinkte onderdelen weer duidelijk herkenbaar.

We vroegen ook een gebruiker uit de praktijk, lmb Hoftijzer in Aalten. Die gebruiken Ecostar voor het netjes maken van gebruikte machines. Ruikt bij aanbrengen naar accuzuur, is het commentaar. De praktijk leert dat het gegalvaniseerde oppervlak ervan opknapt, maar er zijn gradaties; soms is het patina zo dik dat het niet meer echt mooi wordt. Een tip: grondig afspoelen met leidingwater, want als je het de kans geeft op te drogen, slaat het wit uit.

Samenvattend: pas op, volg het advies van de fabrikant van het reinigingsmiddel, en doe het niet te vaak. Beperk het tot bijvoorbeeld de jaarlijkse reiniging, of behandel de mengmesttank vóór je hem te koop zet.

Tekst: Alexander Bertling, Eric Wientjes
Foto’s: Stefan Tovornik, Alexander Bertling