Hop telen in Zuid-Duitse stijl met Hopfencabine en Soller-rankenwagen

Een oogstwagen vol hopranken gaat achteruit de loods in richting plukmachine. De kruidige geur van de hopplanten vult de ruimte. Tevreden kijkt de teler naar de geschoonde hop die uit de plukmachine komt. De onderneming is relatief jong.

Fokko Prins vertelt hoe hij als hopteler actief werd in 2018. In zijn woonplaats Zuidbroek (Gr.) groeiden al langere tijd een stuk of dertig hopplanten. De ondernemer was al jaren actief als hobbybrouwer en kon de hop van eigen bodem prima gebruiken. Op het bedrijf was wat grond over, om precies te zijn 0,7 hectare, waarvoor Prins een invulling zocht. De gedachte om hier op professionele wijze hop te telen werd werkelijkheid na het bezoeken van hoptelers in Zuid-Duitsland.

Tekst gaat verder onder de foto

Fokko Prins (41) uit Zuidbroek (Gr.) is een pionier op het gebied van de hopteelt in Nederland en oprichter van Noord Nederlandse Hop. Het bedrijf begon in 2018 met 0,7 hectare. Van meet af aan had Prins het doel om professioneel te telen. Hij richtte zijn mechanisatie daar naar in. Inmiddels is er een samenwerking met landbouwbedrijf De Eerste Wijk en is het totale areaal hop gegroeid naar 5 hectare.

Massey Ferguson 4348 met hopspuit en schijveneg

Prins pakte deze bijzondere teelt meteen goed aan en kocht een gebruikte Massey Ferguson 4348 met daarbij een hopspuit en een schijveneg. De Massey Ferguson uit 2006 met ruim 6.500 uren op de klok uit het Duitse hopgebied, bleek een uitstekende keuze om mee te beginnen. De taps toelopende cabine met airco was prima toegesneden op de teelt. De driehoekige ‘Hopfencabine’ wordt in Duitsland gebouwd en is populair in de teelt. Verder investeerde Prins in klimgeleiders om de hopplanten te kunnen leiden, zoals palen, grondankers en bedrading.

De hopteelt op kleine schaal werd al snel een succes. Lokale brouwerijen willen allemaal lokaal geteelde hop, zegt Prins. De Groninger ondernemer schaalde snel op met 2 hectare. Dat ze alleen al in Duitsland 18.000 hectare hop telen, was geen belemmering. De afzetmarkt is niet de wereldmarkt, maar lokaal. “Wij telen voor het lokaal gebrouwen biertje, niet voor giganten als Heineken”, zegt de teler.

Duitse Soller-rankenwagen

Na de aanvankelijke investering van € 25.000 voor trekker met gereedschap volgde uitbreiding met de aanschaf van een nieuwe oogstwagen, ook bekend als rankenwagen. Wat Prins niet wist, is dat het landbouwbedrijf van de Justitiële inrichting Veenhuizen (De Eerste Wijk) ook begonnen was met hop. Een plantenhandelaar wees Prins daarop. Na gesprekken over en weer ontstond iets moois. In plaats van beiden voor zich te blijven pionieren, besloten de twee telers de handen ineen te slaan.

Op een nazomerdag in september 2022 nam TREKKER een kijkje in Veenhuizen, waar ze druk aan het oogsten waren. De Massey Ferguson 4348 waar het allemaal mee begon, is in 2020 ingeruild voor een nieuwe Claas Nexos 210 VL. Vandaag rijdt Fokko een Kubota M8540 met oogstwagen, afkomstig van het bedrijf in Veenhuizen. “De rankenwagen is een Duitse wagen van het merk Soller. Eenvoudig, maar voor ons een goede keuze”, vertelt Prins. De op de trekker gemonteerde oogstunit snijdt de planten af en trekt ze los van de horizontale draad. De verticale klimdraad blijft aan de plant zitten.

Door het samengaan met landbouwbedrijf De Eerste Wijk waren er veel werktuigen dubbel. De afschrijving konden ze halveren door de oudere machines weg te doen. “Een deel daarvan hebben we verkocht, onder andere mijn oogstmachine”, zegt Prins.

Tekst gaat verder onder de foto

De feitelijke oogstmachine is gemonteerd op de trekker en bestaat uit een tandwiel, snijschijf en opvoerketting. Zodra de plant los is, gaat deze in horizontale positie omhoog naar de rankenwagen.

4.400 klimdraden per hectare

In de hopteelt volgens het Zuid-Duitse systeem staat de staaldraad centraal in het proces. Zodra het grondwerk in het voorjaar klaar is, worden de klimdraden opgezet. De teelt kent een rijenafstand van 3,20 meter en een plantafstand van 1,25 meter. Op een hectare gebruik je dan wel 4.400 draden om een stevige basis te geven aan 2.200 snel groeiende klimplanten. Prins: “Je ziet dat je een dergelijk gewas niet zomaar even teelt. Alleen al de klimdraden en palen vergen veel voorbereiding en een flinke investering. Gelukkig kan de basis – grondankers en palen – vele jaren mee. En de meerjarige hopplant levert zeker twintig jaar vrucht.”

De klimdraden bevestigt Prins elk voorjaar opnieuw. Het aan de draad leiden van de planten is een klus van enkele weken. Gedurende het groeiseizoen is mechanisch onkruid verwijderen een vaste klus, en bespuit hij het gewas om de twee weken tegen spintmijt en valse meeldauw. “Hiervoor gebruiken wij bewust een niet-chemisch middel, in dit geval melkwei en koper”, legt de teler uit.

Stalen beugels rond trekkerwielen

De oogst vindt begin september plaats. De planten zijn dit jaar iets minder hoog door de droogte, maar het is nog steeds een indrukwekkend gewas. De Kubota die voor de oogstwagen staat, is toegesneden op het werk: stalen beugels rond de wielen verhinderen dat de taaie plant zich om de assen kan wikkelen. Nog wel even de spiegels inklappen.

In de georganiseerde jungle van hopplanten doet de Soller oogst-unit zijn werk netjes en beheerst. Een tandwiel grijpt de plant vast, vervolgens wordt deze losgeknipt. Daarna voert een ketting de rank op tot boven de oogstwagen, waar hij even wordt klemgezet. Dat is het moment dat de bevestiging van de staaldraad breekt, waarop de plant horizontaal in de oogstwagen komt te liggen.

Tekst gaat verder onder de foto

De Kubota in de hopjungle. Hop kan op goede dagen wel 30 centimeter groeien en 9 meter hoog worden. Niet veel teelten evenaren een dergelijke groeiexplosie in een groeiseizoen.

Zodra de oogstwagen is gevuld met geurende hopranken, gaan die naar de plukmachine op het terrein van De Eerste Wijk. Het scheiden van de hopbellen (bloemen) gebeurt binnen in een grote stationaire machine.

Tekst gaat verder onder de foto; bekijk meer foto’s onderaan dit artikel

Geschoonde hopbellen uitvlakken. Zodra de hopbellen geschoond zijn, worden ze gedroogd. Een stationaire machine voert een groot deel van het oogstproces uit. Op het land worden alleen de ranken verzameld, compleet met bloemen, stam, blad en staaldraad.

De draaiende bodem van de oogstwagen lost de lading in enkele minuten. Op dit punt hebben de staaldraden nog steeds een functie. De planten gaan, weer in verticale positie, de verwerker in. Deze scheidt de kostbare bloemen van loof en draad. Veel mensen verbazen zich hierover, legt de teler uit: het restproduct wordt gehakseld, inclusief de staaldraad. “Hiervan zie je niets terug, en na compostering is het metaal volledig verdwenen.”

Een hectare levert ongeveer 1.500 à 1.600 kilo gedroogde hop. De hopbellen zijn nog niet het eindproduct. Eerst persen ze de hop nog in pellets. Dan is het product klaar voor gebruik in de brouwerij.

Auteur: Mark Pasveer