Je hoopt het nooit mee te maken: een trekker of machine die in brand vliegt. Maar het blijkt dat het risico op brand bij trekkers, en met name machines, aanzienlijk is toegenomen. De oorzaak ligt veelal op technisch vlak, maar risico’s zijn er ook bij minder voor de hand liggende zaken.
Op droge, hete zomerdagen ligt het brandgevaar op de loer. Met name bij werkzaamheden in hooi en stro. Droog materiaal hoopt gemakkelijk op onder een motorkap. In combinatie met gloeiend hete machinedelen kan dat brand veroorzaken. Niks nieuws eigenlijk. Toch is er nog weinig aandacht voor brandpreventie bij machines. Uiteindelijk gaat het vaak gewoon goed, het voelt daardoor minder noodzakelijk om maatregelen te nemen.
Moderne trekkers en machines zijn brandgevaarlijker. Hakselaars, persen en combines zijn veelal waar mogelijk dichtgemaakt, waardoor gras, hooi of stof snel ophoopt. In combinatie met een vastlopend lager of een lekkende brandstof- of hydrauliekleiding kan brand ontstaan. Daarnaast hebben uitlaatsystemen van moderne motoren grote oppervlaktes die gloeiend heet kunnen worden. Grotere koelpakketten verplaatsen meer lucht, wat een vlammetje gemakkelijk aanwakkert. Daarbij zijn kunststof beplatingen brandgevoeliger. En als laatste: de huidige cabines bieden veel comfort, maar dat zorgt er tegelijk voor dat afwijkende machinegeluiden minder goed te horen zijn. Een beginnende brand wordt later opgemerkt.
Lees verder onder de foto
Bij Fokkert zijn twee bluspoedercilinders gemonteerd met elk 9 kilo blusmiddel. Dit speciale bluspoeder veroorzaakt na gebruik geen roestvorming of andere schade aan machinecomponenten.
Draaiende delen tijdig smeren, (koel-)vloeistoffen op peil houden, lekkages verhelpen en de boel schoonhouden kan veel leed voorkomen. Maar hoe goed (dagelijks) onderhoud ook wordt uitgevoerd, niet alle risico’s zijn hiermee te ondervangen. Zo kunnen remblokken op remschijven gloeiend heet worden en stof in brand zetten. Zelfs een oververhitte kabelboom kan een brandhaard worden.
Naast de materiële schade is de financiële schade vaak aanzienlijk. Afhankelijk van het type verzekering wordt na brandschade de dagwaarde uitgekeerd, oftewel het bedrag dat een machine vlak voor de schade waard was. Hoge nieuwprijzen in combinatie met flinke afschrijvingen, betekent dat dagwaardes van machines fors onder de nieuwwaarde liggen. Oftewel, een vervangende machine aanschaffen is dan alsnog een flinke investering.
Lees verder onder de foto
Nozzles maken blusmiddel sproeien op de juist plek mogelijk.
Een brand start vaak in afgesloten ruimtes, buiten het zicht van de chauffeur. Door dichte kappen is blussen van buitenaf haast onmogelijk zonder deze eerst open te doen. Een brandblussysteem kan een beginnende brand detecteren en deze vervolgens stoppen. Er is een aantal blussystemen op de markt die geschikt zijn voor brand in machineruimtes. De verschillen zitten met name in manier van blussen. Naast water, schuim en gas worden aerosolsystemen gebruikt. Een droge-aerosol-blusinstallatie zet een droge, vaste blusstof om in een wolk van uiterst fijne deeltjes die de brandreactie blokkeert. Een aerosol-blusstof zit meestal in een rvs behuizing verpakt. Dergelijke systemen past AF-X Fire Solutions, een leverancier van aerosol-blussystemen, veelal in de industrie toe. De vraag in de landbouw neemt toe.
Lees verder onder de foto
Brandstof- en hydrauliekleidingen, pompen, oliefilters en turbo zijn risicogebieden bij hakselaars. Ook de slijpinrichting, korrelkneuzer, powerbelt en voorasremmen zijn aandachtsplekken.
Brandgevaar schuilt niet alleen onder de motorkap. Bij hakselaars gaat het ook om de slijpinrichting en (vooras)remmen. Zulke machines zijn niet 100% dicht, waardoor blusmiddel weglekt bij het vol zetten van een ruimte. Een gerichtere aanpak is in sommige gevallen wenselijk. Een blussysteem met hittegevoelige drukleidingen langs risicogebieden, kan bij brand openspringen op díe plaatsen waar de brandhaard zit. Via het ontstane gat spuit blusmiddel de ruimte in.
Een uitgebreider systeem met nozzles, gericht op risicoplekken zoals turbo’s, brandstofleidingen, hydrauliekverdelers en (olie)filters, kan heel gericht blussen. Materiële schade blijft beperkt tot de plek waar de brand is ontstaan. Wiejelo, leverancier van zulke blussystemen, geeft aan dat het gebruikte poederblusmiddel niet-corrosief is en dus geen nevenschade veroorzaakt. Ook bieden ze systemen aan die de slijpinrichting actief koelen en nat houden tijdens iedere slijpbeurt.
Een brandblussysteem gaat ongeveer vijftien tot twintig jaar mee. Prijzen van systemen lopen uiteen: het gaat, afhankelijk van hoeveel maatwerk nodig is bij complexere machines, van rond € 400 voor een enkel los systeem tot € 8.500 voor een poederblussysteem met nozzles, inclusief opbouw. In het geval van hakselaars, persen en combines is maatwerk vaak wel verreist.
Tekst: Victor Brooijmans, foto’s: Michel Velderman
Bij Wiejelo geeft een controlelampje in de cabine aan of het systeem in werking is. Bij lekkage in het systeem valt de druk weg en zal het ‘Service’ aangeven. Bij brand gaat het ‘Fire’-lampje aan en klinkt een akoestisch geluid.
