In de rubriek Bijzondere teelt volgen we een specialistische teelt en focussen we op de machines die daarbij horen. Ditmaal: de teelt van rode bieten. Stam-Schaap Agro in het Noord-Hollandse Ursem heeft zich volledig toegelegd op de teelt van rode bieten.
De rode biet is populair en trending op sociale media; het is niet langer een saai oud-Hollands gerecht. Rauw of gekookt, geraspt of heel: alles is mogelijk. De opgaande trend merkt ook teler Stam-Schaap Agro die alles in het werk stelt om een mooi product af te leveren. Zoals het de West-Friezen betaamt: ‘nee’ verkopen is ongebruikelijk.
Lees verder onder het kader
Op het bedrijfsterrein in Ursem draait de motor van een dikke Amerikaanse auto. Maikel Stam stuurt zijn 4×4 naar een perceel waar eerder deze week bieten zijn gerooid. Er komen voortdurend telefoontjes binnen op de handsfree. Vermoedelijk is de mobiele telefoon het belangrijkste gereedschap van de bietenteler. Volgens Maikel worden al veel daghandeltelefoontjes opgevangen door de schuurchef, Barry, maar schakelen tussen orders doet de ondernemer zelf. Daarnaast moet het rooiproces momenteel in goede banen worden geleid. Praktische zaken vragen voortdurend om aandacht, zoals nu even een onderdeel oppikken voor de beregeningshaspel. Het onderdeel beland nagenoeg rijdend in de auto – “ook weer geregeld”, aldus Maikel.
Lees verder onder het kader
Tevreden kijkt de ondernemer naar de pas bewerkte grond, waar hier en daar een bietenblad nog herinnert aan de recente oogst. De loonwerker zal hier gras zaaien en dit is tegelijk het enige werk dat hij uitbesteed. Stam: “Bieten zijn net als het menselijk lichaam, er is van alles een beetje nodig en overdaad schaadt.” Het vinden van de juiste cocktail aan natuurlijke materialen, zoals borium, zink, mangaan, calcium en stikstof is een primair doel. Deze sporenelementen zorgen voor een sterk en gezond blad en voor een smakelijke biet met een mooie rode kleur. “Mensen roepen soms ‘daar heb je die man alweer met zijn spuitmachine’”, vertelt Maikel, “ondertussen weten zij niet dat wij veel met natuurlijke middelen werken.”
Lees verder onder de foto
Bieten worden aan het loof de machine ingetrokken. Dat een gezond blad en stengel van belang is, wordt duidelijk bij het zien van de werking van de Asa-Lift. De teler zorgt met uitgebalanceerde voeding voor een krachtig blad.
Wie aan rode bieten denkt, stelt zich waarschijnlijk de situatie voor zoals we die kennen van de suikerbiet: grote bergen bieten die relatief veel klappen krijgen in het rooi- en transportproces. Maar rode bieten telen is een ander verhaal; hier is voorzichtigheid geboden.
Enkele kilometers verderop is de oogst in volle gang. Twee Deense zelfrijders banen zich een weg door het perceel. Nagenoeg geluidloos worden de rode bieten aan het blad uit de grond getrokken. Het proces ademt voorzichtigheid uit, de bieten verdwijnen via banden en een axiaal rol in de bunker. Het loof wordt door de machine aan de achterzijde uitgespuwd. Maikel pakt een handvol loof, en goedkeurend meldt hij dat het zichtbaar sterk en krachtig is. Het draagt bij aan een gezonde, goed verwerkbare biet. Dat is belangrijk om oogstschade te voorkomen en een langere houdbaarheid te garanderen. De twee Asa-Lift-zelfrijders lijken in grote lijnen op wortelrooiers. Belangrijk verschil is dat de klembandrooier in dit geval twee rijen op een teeltafstand van 37,5 cm rooit. Wortelen staan hart op hart op 75 cm. Op de kopakker komt een drie-assige kieper met drukwissel op de banden langs om de rooier van zijn vracht te verlossen. De kiepbak kantelt opzij om de valhoogte te beperken; voorzichtig rollen de rode knollen erin. De rooiers hebben onder gunstige omstandigheden een capaciteit van zo’n vijf hectare per dag.
Lees verder onder het kader
In een nabijgelegen perceel moet een beregeningshaspel worden verzet. Een dag voor het rooien wordt het perceel nog beregend om de grond zacht te maken. Twee pompunits doen hun werk en trekken water uit een nabijgelegen sloot. Een extra motorunit is altijd aanwezig als back-up, voor het geval water van verder weg moet komen.
Eenmaal terug op de basis in Ursem zien we de Beco-kippers arriveren met de treffende tekst ‘mmmm bietjes’ erop. Een gigantische stortbak werkt een solide vracht bieten naar binnen. De stortbak is onderdeel van een mobiele inkuilmachine, waarin de bieten een schoonmaakbeurt en voorsortering ondergaan. Vervolgens worden ze tot een langwerpige bult gevormd, van honderden meters. Stam-Schaap dekt ze uiteindelijk toe met gerstestro om ze te beschermen tegen vorst. In de loop van de winter worden de rode knollen verwerkt in de eigen spoelerij. Deze methode garandeert een constante aanvoer voor de verwerking. Ondertussen rijdt een trekker met een watertank over het terrein.
Een blik naar binnen. In de spoelkeuken draaien reusachtige trommels, die de bieten grondig spoelen. De bieten leggen honderden meters af om uiteindelijk verpakt of gezakt te worden. In dit proces worden de bieten nauwkeurig onderzocht, en zo is er een geavanceerde robot die de bieten op kwaliteit en grootte weet te scheiden.
Lees verder onder de foto
24 ton rode bieten verdwijnt binnen enkele minuten in de stortbak van de zelfrijdende inkuilmachine. Het grote vermogen zorgt ervoor dat de kieper snel weer onderweg is naar de rooier en de kans op vertraging minimaliseert.
Terwijl we de spoelerij verlaten komt er een Dodge met aanhanger de werkplaats binnenrijden. De aanhanger is geladen met een set splinternieuwe VF-banden, die bedoeld zijn voor de John Deere 7530 waar de bovenover-ploeg achter gaat. “Geweldig, wat je tegenwoordig met banden kunt doen”, meldt Maikel Stam enthousiast. “Met deze banden rijden we op het perceel met 0,6 bar, en voordat we de weg opgaan gaat er lucht bij.” De ondernemer denkt momenteel na of een John Deere 8210 op rupsen een goede keuze zal zijn. “Fantastische trekker natuurlijk, maar ook alweer wat ouder – en wij draaien veel uren”, legt hij uit. Op het terrein herinnert een Renault aan de tijd dat Stam het Franse merk een warm hart toedroeg. Een dikke trekker, die in de handel niet veel meer opbrengt, en daarom mag blijven voor diverse kleine klussen. Normaal gesproken oogst het bedrijf zes dagen per week, maar dit weekend wordt er een uitzondering gemaakt. Want er staat een bedrijfsuitje op de planning, naar Power Valley-Tractorpulling in Oudkarspel. “Daar houden we van. Trekkers en techniek”, verklaart Maikel.
Tekst en foto’s: Mark Pasveer
Gerelateerde tags: bijzondere teelt
