Invloed bandhark op kuilkwaliteit beperkt

In drie verschillende gewassen testte de redactie van Profi, samen met fabrikant Kuhn, de GA 13131-rotorhark (zie ook TREKKER 356) en de Merge Maxx 950-bandhark. Op basis van z’n bouwwijze mag je verwachten dat de bandhark de gewassen vriendelijker behandelt en een betere ruwvoerkwaliteit aflevert, en vooral ook minder ‘brokkelverliezen’ – het verloren gaan van afbrekende plantendelen (vaak de meest eiwitrijke). Die verwachting kwam door de extreme weersomstandigheden tijdens de test begin juli 2020 – met harde wind en grote hitte – minder goed tot z’n recht. Door de droge gewassen waren brokkelverliezen ook voor de bandhark onvermijdelijk. Maar ja, als boer en loonwerker heb je met dezelfde omstandigheden te maken …

Kuhn biedt de Merge Maxx-bandhark al vijftien jaar aan. Deze Merge Maxx 900 kon nog geen potten breken vanwege het hoge gewicht en de dito prijs. Met de nieuwe serie, waaronder de Merge Maxx 950, hoopt Kuhn wel voet aan de grond te krijgen. Z’n werkbreedte van 9,5 meter past op het eerste oog niet bij de 12,5 meter werkbreedte van de GA 13131-vierrotorhark. Toch kozen we deze types, omdat je met de bandhark op verschillende manieren kunt werken, en zo vergelijkbare werkbreedtes realiseert

Lees verder onder de foto

In de zeer droge snede in juli 2020 harkte de bandhark meer ruw as mee dan verwacht.

Luzerne en gras(klaver)

We testten beide harken in drie verschillende gewassen: luzerne, kuilgras en grasklaver. Elk gewas was circa 20 uur voor het harken gemaaid. Dit alles vond begin juli 2020 plaats in de tweede snede op een bedrijf in de buurt van Chemnitz (D). De weersomstandigheden waren verre van optimaal met volop zon, temperaturen boven de 30 graden en windkracht 3. De luzerne en grasklaver droogden zo duidelijk verder door dan optimaal. In luzerne oogstten we 6,97 ton/hectare bij 61,1% droge stof (ds), in kuilgras 19,1 ton/hectare bij 47,3% ds en in grasklaver 4,63 ton/hectare bij 65,7% ds. We harkten in luzerne en grasklaver met de rotorhark bij 10 en 12 km/u, en met de bandhark bij 10 en 14/15 km/u. In kuilgras was dat met de rotor 8 en 10 km/u en met de bandhark 10 en 14 km/u. Experts van Kuhn stelden de harken telkens optimaal af. Ervoor stonden John Deere-trekkers en ook de hakselaar was van dat merk. Walterscheid mat het voor de harken benodigde vermogen, het koppel. De ruwvoermonsters zijn onderzocht door het Saksisches Landeskontrollverband (LKV) in Lichtenwalde.

Lees verder onder de foto

De GA 13131-vierrotorhark met middenafleg maakt een centraal zwad met achtereenvolgens de twee voorste en achterste rotoren. De constructie beperkt de flexibiliteit.

Praktische verschillen

Kuhn biedt twee verschillende vierrotorharken aan. De GA 13131 is het kleinere model dat 8,6 tot 12,5 meter breed kan werken. De aftakas drijft een hydropomp aan, en dankzij deze hydraulische aandrijving kun je de voorste rotoren een ‘boost’ geven zodat ze 20% sneller draaien dan de achterste rotoren (zie ook onze werktuigtest in TREKKER 356). Dit moet egalere zwaden met minder proppen opleveren. De rotoren, met cardanophanging, onderhoudsvrije aandrijvingen en eveneens onderhoudsvrije continu gesmeerde curvebaan, zijn elk 3,2 meter groot met voor elf en achter twaalf tandarmen. Het vierwielige onderstel is standaard en geeft een goede bodemvolging. De GA 13131 is Isobus-geschikt.

De Merge Maxx 950-bandhark is eveneens hydraulisch aangedreven via de aftakas. De pick-up raapt minimaal 7,5 meter breed op. Als je de zwadbreedte erbij telt, kom je op werkbreedtes van 7,8 tot 9,7 meter. De nieuwe Merge Maxx 760 en 1090 werken respectievelijk smaller en breder. De verhouding tussen het toerental van de pick-up en dat van de banden stel je in met een knop op de regelaar en het aftakas-toerental. De instellingen van de kort-gewasrol en de gewasgeleider stem je af op het gewas en de omstandigheden. Via een systeem met schroefveren stel je de bodemdrukontlasting in, en de werkhoogte, de hoogte van de pick-ups, stel je links en rechts afzonderlijk in met een spindel, geholpen door een schaalverdeling. Binnenkort kan dit optioneel ook hydraulisch. Dan zijn er nog de stalen glijsloffen onder elke band leverbaar (optie: kunststof) die minder snel warm worden. Isobus-geschikt is de bandhark niet.

Lees verder onder de foto

De beide buitenste rotoren kun je in- en uittrekken van 8,60 tot 12,50 meter om de werkbreedte te variëren.

Bandhark complexer in gebruik

Beide harken harken schoon, zoals we in het verleden al meermaals zagen. Het harkprincipe is daarentegen totaal verschillend. Volgens Kuhn moet de bandhark vooral in gevoelige gewassen zoals luzerne en klaver minder brokkelverliezen geven, omdat het gewas niet over de grond wordt bewogen/gesleept maar wordt opgenomen door de pick-up en getransporteerd wordt door een afvoerband. De fabrikant beweert zo een hoogwaardiger ruwvoerkwaliteit te kunnen leveren. En bovendien minder risico op vreemde voorwerpen in het zwad, zoals stenen. Heb je minder zware (najaars)snedes, dan kun je zwaden combineren zonder dat het zwad gewokkeld of in elkaar gedraaid raakt.

Tegelijkertijd vraagt een bandhark extra oplettendheid van je als chauffeur/gebruiker. Zo moet je nauwgezet rijden als je twee zwaden naast elkaar wilt leggen en verder is het instellen van de werkhoogte en de bodemdrukontlasting complexer dan bij een rotorhark. Bij die laatste is het risico op brokkelverliezen en vervuiling – in theorie althans – groter, omdat deze het gewas over de bodem sleept. En door de constructie kun je alleen middenafleg toepassen. Zwaden combineren is een stuk lastiger, hoewel het wel kan.

Lees verder onder de foto

De Merge Maxx 950 kan het gewas naar links, naar rechts en centraal afleggen. Dit maakt de hark met z’n twee banden erg flexibel, en zo kun je – afhankelijk van de zwaarte van de snede – harken naar believen.

Verschillen kleiner dan verwacht

Op voorhand verwachtten we grotere verschillen in voerkwaliteit en vervuiling dan wat de test uiteindelijk opleverde. Mogelijk is het droge, winderige weer van invloed geweest. De ruw-aspercentages in het voer verschilden nauwelijks tussen beide harken. Bij 10 km/u maten we in luzerne 11% bij de rotorhark, en 10,5% bij 12 km/u. Bij de bandhark is dit 10,7% bij 10 km/u en 10,5% bij 14 km/u. Praktisch gezien dus weinig verschil, al harkt de bandhark met 14 km/u duidelijk sneller dan de rotorhark. De brokkelverliezen ontliepen elkaar ook niet bij de hoogste snelheid: 1,9% bij de rotorhark en 2% bij de bandhark. Tegen de verwachting in, je zou verwachten dat de rotorhark minder schoon harkt. Het droge luzernegewas speelt hierbij waarschijnlijk een rol.

In grasklaver een vergelijkbaar beeld: 12,5% (10 km/u) respectievelijk 12,7% (12 km/u) ruw as bij de rotorhark, en 12,1% (10 km/u) en 12,3% (15 km/u) bij de bandhark. De hoge percentages zijn volgens Kuhn het gevolg van een relatief geringe werkhoogte om verliezen te voorkomen. De brokkelverliezen waren bij de hogere snelheid 3,3% (rotorhark) en 3,6% (bandhark). Bij 10 km/u deed de bandhark het duidelijk beter met 2,4% tegen 3,8% verlies.

In kuilgras (opbrengst 19 ton/hectare) was de bandhark in het voordeel. Die haalt met gemak een rijsnelheid van 14 km/u met 0,5% verlies en 9,1% ruw as. De rotorhark haalt 1% verlies en slechts 9,4% ruw as bij 10 km/u.

Meestal meer ruw eiwit in ’t zwad

Een belangrijk argument voor bandharken, ook volgens Kuhn, is dat ze minder brokkelverliezen zouden geven en dat er dus meer waardevolle bestanddelen in het zwad blijven. In het geval van luzerne klopt dat ook: 21,6% ruw eiwit versus 19,5% ruw eiwit met de rotorhark bij de hogere snelheden, en bij nagenoeg identieke verliezen (een kleine 2%). Bij de hogere snelheid in grasklaver krimpt de voorsprong naar 0,5% (16,9% band versus 16,4% rotor) terwijl de verliezen bij de bandhark iets hoger liggen.

In kuilgras – voor Nederland de hoofdmoot – bevat het zwad van de rotorhark bij 8 km/u met 7,2% méér ruw eiwit dan dat van de bandhark (6,1% bij 10 km/u). Rijd je sneller, dan zijn de gehaltes ruw eiwit 7,4% (rotorhark, 10 km/u) en 7,8% (bandhark, 14 km/u). Overigens zijn deze ruw-eiwitgehaltes voor kuilgras te laag in deze test. Hoogstwaarschijnlijk is dit terug te voeren op de niet-optimale gewastoestand, en daarom moeten de gehaltes in kuilgras met enig voorbehoud worden geïnterpreteerd.

Lees verder onder de foto

Deze standaard bandenmaat, 400/55 R22.5, voldoet prima onder de 4.862 kg zware bandhark. Optie is 500/45 R22.5.

Al met al zijn de verschillen op het vlak van ruw as en ruw eiwit geringer dan verwacht. De algemene opvatting dat een bandhark aanzienlijk meer ruw eiwit oogst en vervuiling reduceert, konden we niet eenduidig bevestigen met onze tests. Dat heeft zeker deels met de droge omstandigheden te maken. Wel ondervonden we – zonder verdere metingen – dat je met een bandhark aanzienlijk sneller kunt rijden, tot wel 20 km/u, en dan toch op het oog een acceptabel zwad neerlegt.

Bandhark trekt lichter

Walterscheid mat de vermogensbehoefte van beide harken aan de aftakas met een koppelopnemer. Voor de vergelijkbaarheid zijn de metingen teruggerekend naar 1 meter werkbreedte. Bij de rotorhark merk je de invloed van de boost, ofwel de hogere draaisnelheid van de voorste rotoren, bij de hogere rijsnelheden in grasklaver en in luzerne. In luzerne steeg de gemeten vermogensbehoefte van 1,7 kW/m bij 10 km/u naar 2,4 kW/m bij 12 km/u. De bandhark vroeg respectievelijk 1,6 bij 10 km/u en 1,8 kW/m bij 14 km/u. In grasklaver mat Walterscheid 1,3 kW/m en 1,8 kW/m bij de rotorhark en 1,8 kW/m en 1,9 kW/m (bij 15 km/u) bij de bandhark. In de zware snede grassilage vragen beide harken bij 8 respectievelijk 10 km/u 2,4 kW/m. Bij de hogere rijsnelheden vroeg de bandhark 2,9 kW/m bij 14 km/u tegenover 3,2 kW/m bij 10 km/u voor de rotorhark. Sneller rijden met de bandhark vraagt dus nauwelijks extra vermogen terwijl de rotorhark, mede door z’n boost, wel meer vermogen vraagt als je sneller rijdt. Van belang is natuurlijk ook hoeveel diesel de hakselaar verbruikt bij het hakselen van de zwaden. Die verbruikscijfers zijn echter niet erg betrouwbaar, omdat we voor het bepalen van de drogestofgehaltes op de silagewagens monsters moesten nemen van de hakselstraal.

Geen eenduidige winnaarEen eenduidig onderscheid hebben we tijdens onze testen helaas kunnen aantonen. De bandhark is meestal iets beter en je kunt er sneller mee harken. Of de meerprijs zich (grotendeels) terugbetaalt door een betere ruwvoerkwaliteit, kunnen wij onder de gegeven weersomstandigheden niet bevestigen. De verschillen waren onder betere omstandigheden vermoedelijk groter geweest. Anderzijds: de testomstandigheden zijn vaak gewoon de praktijk tijdens snedes in de zomermaanden. Wat ons betreft heeft de bandhark een streepje voor als je veel gevoelige gewassen harkt. In ‘gewoon’ kuilgras verkiezen we de rotorhark, mede omdat deze minder eisen stelt aan de rijvaardigheid van de chauffeur.

De Merge Maxx 950 is er vanaf € 77.163 en voor de GA 13131-vierrotorhark hanteert Reesink Agri een vanafprijs van € 69.800.

De afvoerbanden glijden op deze glijsloffen, die er ook in kunststof zijn. Je stelt de hoogte in met een spindel.

Tekst: Christian Brüse, René Koerhuis