Steeds vaker vragen veehouders expliciet om foliebinding om de ronde baal, in plaats van net. Maar je kunt niet zomaar een folierol in de nethouders schuiven. Bos Mechanisatie in het Friese Easterein zocht een oplossing. Monteur Piet Jaarsma bedacht het, en bouwt nu persen om. Trekker nam poolshoogte.
Stel nou, dat je drie jaar geleden een gloednieuwe perswikkelcombinatie kocht, die alleen met netbinding werkt. En nu vragen klanten ineens resoluut om foliebinding. Wat dan? Slechts een enkele persfabrikant biedt een aftermarket-oplossing en bouwt achteraf foliebinding op. Dat betekent dus dat er in de meeste gevallen twee (vervelende) opties waren: nee verkopen, of opnieuw flink investeren in een nieuwe pers. Maar er is nu ook een derde optie, want Bos Mechanisatie in Easterein vond een manier om de pers om te bouwen. De pers krijgt er dan een extra bindmechanisme bij, en zodoende kan de pers zowel met net als folie binden. Bedenker en bouwer Piet Jaarsma heeft inmiddels ervaring met het ombouwen van Claas-, Lely- en McHale-persen.
Lees verder onder de foto
De blauwe diabolo’s, aan een schaarmechanisme, drukken de 128 cm brede folielaag samen tot een worst. Die worst is namelijk makkelijker in te voeren. Na 6 seconden binden is de folie weer breed.
“Weet waar je aan begint, hoor”, had een Zwitserse dealer over de telefoon gezegd. Via via kwam Bos Mechanisatie in contact met een monteur in Zwitserland die een rondebalenpers zó ombouwde, dat die de ronde balen met folie kon afbinden. Er volgde een kort telefoongesprek en de Friezen kregen een filmpje toegestuurd waarop eigenlijk niets te zien was. Maar het kán dus wel, dacht Piet Jaarsma, servicemonteur bij Bos. Dit speelde zich af in 2016. Toen verkocht McHale al volop persen met foliebinding, maar kon Claas dit nog niet leveren. Daarom ontstond de wens om een Claas-pers zelf maar om te bouwen. Een ex-demo Claas-pers arriveerde in de werkplaats waar Piet inmiddels 29 jaar werkt. “Ik had ooit al eens een machine omgebouwd zodat deze werkte met touwbinding. Die pers werd toen gebruikt om riet in balen te persen,” vertelt Piet. “Dus we dachten: dan kunnen we dit ook wel.”
Dat veehouders steeds vaker expliciet vragen om foliebinding, is te verklaren. Het biedt immers een aantal voordelen ten opzichte van netbinding. Belangrijkste: wie een met folie gebonden baal opensnijdt heeft daarvan één soort afval. En dat is relatief schoon afval, in tegenstelling tot gras dat altijd in netten gaat zitten. Daarbij zou de conservering beter zijn, en zou de baal op de ronde kant beter beschermd zijn met het dichte folie. Tot slot: de wikkeltafel kan wellicht een rondje minder draaien. In 2017 verkocht McHale in Nederland al 95% van de persen met net- én foliebinding. Nadelen van folie zijn er ook: zo is het afbinden simpelweg meer gevoelig voor storingen en met folie binden is duurder dan met net. Bij een baaldiameter van 1,25 meter kost netbinding ongeveer € 0,35 per baal, en folie (vier lagen) ongeveer € 1 per baal. Daar komt de meerprijs van een folie-unit bij aanschaf van een nieuwe pers nog bij (al gauw € 8.000 extra). Netbinding blijft nodig voor stro, droog hooi bij niet-gewikkelde balen, of nat/vochtig gras. In de praktijk blijkt, dat als ’s avonds dauw ontstaat, al gauw wordt teruggegaan naar net. Dan heeft het folie minder grip en dat maakt het binden met folie storingsgevoelig.
Lees verder onder de foto
Sietse Boersma werkt samen met Piet aan de ombouw. Sietse doet de metaalbewerking en spuit ’t in de verf. Dit is een deel van de rollenbaan waar de folierol in draait.
De servicemonteur begint de werking grofweg uit te tekenen op een A4‘tje. Met een vernuftig systeem kan de chauffeur nu kiezen of hij een rol stretchfolie voor op de pers gooit, of een rol met net. Een schaarmechanisme drukt de 128 centimeter (of 132 centimeter) brede laag folie tot één dikke worst, die zo meer grip op het langsdraaiende gras krijgt. Nadeel hiervan is wel dat er sprake is van folieverlies bij de begin- en eindstreng. Die folie wordt ingevoerd, en vervolgens trekt de draaiende baal en de gewasstroom de folie mee rond. In zes seconden tijd opent het schaarmechanisme, zodat de volle rolbreedte wordt benut. Is de worst (folieprop) stevig onderaan de baal, dan wordt de folietoevoer geremd en het folie strak getrokken. Na het afbinden, wordt de folie afgesneden en lost de baal op de wikkeltafel. Dat is de werking in een notendop. Maar hoe makkelijk de tekening op het A4‘tje lijkt, zo moeilijk blijkt de praktijk.
“We hebben in 2016 de hele eerste snede nodig gehad om te experimenten, te testen en weer te sleutelen”, blikt Piet lachend terug. De mannen zagen folie onbedoeld om persrollen wikkelen, via de pick-up gesneden naar buiten komen en ongebonden balen op de wikkeltafel ploffen. Vooral het juist invoeren van het folie, zodat deze óm de baal wikkelt, was een uitdaging. In feite wordt de foliestrop op de draaiende baal gelegd, en moet deze meegaan draaien. “Dat werkte dan. Tot er ineens natter gras binnenkwam waarop het folie minder grip had”, vertelt Piet. “Of dat de buitentemperatuur toeneemt, en de folie zich anders gedraagt. Plakkeriger en meer kans op scheuren. Het komt allemaal gewoon een stuk preciezer dan met netbinding.”
Lees verder onder de foto
Het ombouwpakket. Twee stuks. De mannen maken alle onderdelen zelf, en zijn met z’n tweeën drie weken bezig om één pers om te bouwen naar foliebinding.
Dit jaar draaien er vijf persen met een door Bos gebouwd foliebindsysteem, plus het eerste prototype dat werd gebouwd. Piet vertelt dat de chauffeur wel moet wennen aan het binden met folie. Piet doelt op het feit dat als het ‘baal-is-vol’-signaal in de cabine klinkt, je even moet blijven doorrijden. Punt is, dat juist de gewasstroom helpt bij het juist invoeren en meetrekken van het folie. En dat is voor de chauffeur wennen, want bij netbinding moet je menging van gras en net juist voorkomen. Dit geeft namelijk een bende bij het opensnijden van de baal. “Maar bij het opensnijden van het pak haal je die foliestrop er gemakkelijk uit,” legt Piet uit.
Lees verder onder de foto
Piet spant een touwtje op de manier zoals de folie wordt geleid, om dit inzichtelijk te maken. De rubberen rol (onderaan) remt hydraulisch af, om zo de folie strak te binden. Dus de folierol zelf wordt niet geremd.
Omdat alle onderdelen zelf worden gemaakt, heeft Piet samen met collega Sietse Boersma (18) drie weken nodig om één machine om te bouwen. Sietze doet de metaalbewerking en heeft aardigheid in het verfspuiten. Sietse Boersma bouwt een rollenbaan waar de folierol in opgesloten komt te liggen. Die plaatst hij vóór de nettenrolhouder. Dat heeft te maken met twee dingen: enerzijds is de originele netbinding dan gewoon bruikbaar, en anderzijds moet er één meter afstand zitten tussen de rol en het schaarmechanisme dat de prop maakt. “Anders wordt de hoek te groot, en ontstaat er een kans op scheuren van folie,” vertelt Piet. Door te binden met 132 centimeter breed folie (past niet altijd), is het mogelijk om ook op de baalhoek een laag aan te brengen ter bescherming. Hierbij is het risico op scheuren overigens groter; nauwkeurig afstellen dus. Sowieso heeft Piet Jaarsma een voorkeur voor 20 micrometer dik stretchfolie (16 is ook leverbaar). Dikker folie voert beter in, kan meer stretchen en scheurt minder snel.
Lees verder onder de foto
Met dit handvat trek je de rollenbaan open, om van rol te wisselen. De folierol ligt namelijk ingesloten, en bovenop wordt de folierol geremd om deze na het afbinden meteen stil te leggen.
De folierol ligt dus ingesloten op de rollenbaan. Boven drukt een buis hydraulisch op de rol. Die zorgt dat het folie op de rollenbaan blijft liggen. En de tweede functie, is dat deze de rol meteen afremt ná het afbinden. “Zo’n baal draait onwijs hard. Zou je na het knippen van folie de rol niet remmen, dan rolt-ie zo een stukje af en dat geeft ellende”, weet Piet. Hij bedacht een vernuftig hydraulisch systeem met gesloten circuit van ongeveer één litertje dunne olie. Op het moment dat het schaarmechanisme breed staat, schakelt een 2/2-klep om en die drukt enerzijds op de rol, en remt de foliedoorvoer om daadwerkelijk te stretchen. Hoeveel die stretcht, is te regelen met een smoorventiel. Dat stretchen gebeurt overigens niet door de folierol zelf te remmen, maar er remt een met rubber beklede rol waar de folie langs wordt geleid. “We bouwen er een drukmeter op. Je stelt ’m ergens tussen de 10 en 20 bar in, afhankelijk van foliedikte en buitentemperatuur”, legt Piet uit.
Bos Mechanisatie rekent voor het ombouwen ongeveer € 7.500 per balenpers. Die prijs kan wat variëren, afhankelijk van het merk en type balenpers. Bos Mechanisatie is nu ook bezig om een riemenpers om te bouwen. Dat is een stuk ingewikkelder dan een pers met een vaste kamer. Omdat de baalgrootte bij zo’n pers variabel is, is het niet mogelijk om het bindsysteem aan te sturen met tijdrelais. Tot slot: een vereiste voor ombouw is dat de pers een elektronisch signaal afgeeft dat de baal voltooid is. Want dát signaal wordt gebruikt om het afbinden te starten. Een oude pers met V-snaar aanspanning ombouwen, dat zou nog een volgende uitdaging zijn.
Gerelateerde tags: Bos, Foliebinding
