Bieten ontstenen, wassen en snijden met de Elephant Beet Washer

In het Belgische Maldegem zijn we bezoek op een melkveebedrijf. Een zeer regenachtige dag, maar dat mag de pret van loonbedrijf Franco en Zoon in Lissenwege niet drukken. Ze importeerden een Elephant Beet Washer van fabrikant Cross om (voeder)bieten te kunnen wassen en snijden.

Alles-in-één

We nemen een kijkje bij het imposante groene gevaarte. De Elephant Beet Washer is groot: ongeveer 16 meter lang, ruim 3,3 meter hoog en 2,5 meter breed. Een New Holland W 170-wiellader laadt met een hoogkiepbak bieten in de bunker. Ongeveer 3 ton past er in de trechter aan de achterkant van de machine. Hier begint direct de eerste reinigingsstap. De bieten worden daar min of meer schoon gehusseld door een open opvoerband. Het idee hierachter is dat de ergste vervuiling alvast van de bieten valt, zodat het water in de machine langer schoon blijft. Het vuil valt direct naar beneden en kan daar weggeschept worden.

Een opvoerband draait de bieten vervolgens in een ontstener. De bieten komen hier in een watercycloon terecht. Een hydromotor creëert met peddels een draaikolk die stenen en andere zware materialen zoals grote kluiten naar beneden zuigt. Dat komt op de vloer terecht, waarna ze via een aparte afvoerband uit machine worden gehaald.

De bieten zinken niet en drijven over naar de wastrommel. Hier worden ze intensief gewassen en komen vervolgens de trommel uit op een band richting de snipperaar. De snipperaar is de laatste stap; de stukjes gesneden biet vallen vervolgens omlaag in bijvoorbeeld een kipper of mengwagen die eronder staat.

Tot 100 ton per uur

De Elephant kan tot 100 ton per uur wassen, afhankelijk van de mate van vervuiling. Gemiddeld genomen ziet de loonwerker zon 13% grond en stenen van de bieten komen, afhankelijk van de grondsoort en de rooiomstandigheden. Enkele uitschieters zaten op 27%. Dat betekent dus gemiddeld 13 ton tarra op 100 ton bieten. Wil je de bieten ook snipperen, dan is de maximale capaciteit 80 ton per uur. De stukjesgrootte bepaal je door hydraulisch een plaat dichter of verder van de snipperaar te zetten.

De bieten kunnen nagenoeg verpulverd worden tot zeer fijne stukjes. Aan de binnenkant van de plaat zit namelijk een kam waar de messen van de frees doorheen kunnen draaien. Op de meest agressieve stand gaan de bieten geforceerd tussen deze openingen door, wat resulteert in fijne snippers. De melkveehouder waar wij te gast waren, kuilde de bieten in gemengd met droge pulp, en wilde hiervoor wat grovere stukken.

Wil je alleen wassen, dan klap je de snipperunit omhoog en vallen de bieten ongesneden omlaag. De uitvoering die we bekijken kun je met een trekker verzetten. Het trekoog voor het verzetten bevindt zich onder de vuilafvoerband aan de voorkant. Optioneel is de machine ook leverbaar als snelverkeeraanhanger. Dan komt het wielstel onder de wastrommel te staan en koppel je de machine onder de motor aan op de schotel van de vrachtwagen.

Volledig stand-alone

De volledige machine draait op zijn eigen systeem. Achter op de Elephant staat een viercilinder JCB Dieselmax-turbomotor met 102 pk (75 kW). Die drijft met een eigen oliesysteem de gehele machine aan. De opstelling draait rustig en er valt goed een gesprek te voeren terwijl je naast de bietenwasser staat. Met een afstandbediening en mechanische ventielen verspreid over de machine, kun je deze bedienen. Via de afstandsbediening kun je de losarm en de invoerband van de nog ongewassen bieten bedienen. Zo kun je tijdens het snipperen bij de kipper of menwagen gaan staan om in de gaten te houden hoe vol de aanhanger is. Is-ie vol, dan stop je de bietenaanvoer en de band naar de snipperaar, en kun je de aanhanger wisselen.

Verdere instellingen verander je met mechanische ventielen aan de linkerkant van de bietenwasser. Hier kun je twee deuren openklappen en onder andere de agressiviteit van de bietensnijder, de hoogte van de losarm en de hoeveelheid spoelwater regelen. In principe is één persoon genoeg. Moeten vaak kippers – of in dit geval mengwagens – worden gewisseld, dan vergt dat twee personen.

15 kuub water

Om de bieten te kunnen wassen is 15 kuub schoon water nodig om de machine vol met water te zetten. Met deze 15 kuub was je ongeveer 100 tot 200 ton bieten, afhankelijk van de mate van vervuiling. Wil je meer wassen, dan kun je bijvoorbeeld een watertank gebruiken om het water continu te verversen.

Tijdens het wassen ontstaat vaak een schuimlaag die op de biet blijft hangen. Daarvoor is een waternozzle geplaatst die dit er op het laatste moment afspoelt. Hiervoor heb je wel een constante aanvoer van schoon water nodig. Bezinksel en stenen worden constant van de vloer geschraapt en via een aparte band uit de Elephant gehaald, om zo het water langer schoon te houden.

Capaciteitsvreter voor loonwerker

Het enorme gevaarte kan dus vlot veel tonnen verwerken. Ook moet de machine vrij vaak kort snijden. Helaas kunnen we dit nu niet direct beoordelen want de klant, waar we te gast zijn, wil graag wat grovere stukken om in te kuilen. In principe kun je de machine in je eentje verzetten en bedienen, maar bij vaak wisselen van kippers is een tweede persoon zoals gezegd wel nodig. Ventielen en de bijbehorende functies zijn op zich goed aangegeven, maar je moet wel even weten wat de verschillende icoontjes betekenen.

Geen simpele boerenmachine dus, maar een echte tonnenvreter voor de loonwerker. Cross-machines, zoals deze Elephant, worden in Nederland en België vertegenwoordigd door Rommelaere Agri in Dirksmuide (B). De machine die wij aan het werk zagen heeft een catalogusprijs van € 260.000. Wie deze capaciteit niet nodig heeft, kan ook terecht voor kleinere bietenwassers en -snijders.

Auteur: Jacco van Erkelens