22 december 2021

Op zoek naar boeren-slagmoersleutel

Slagmoersleutels zijn er legio. Onze collega’s van het Noorse vakblad Bedre Gardsdrift testten een viertal apparaten met instelbaar koppel. Welke machine is het meest geschikt als allrounder op een gemiddeld boerenbedrijf ?

We gingen niet voor de grootste, noch de kleinste, maar zochten slagmoersleutels uit met een aansluitkop van een halve inch in het middensegment. We kwamen uit op zeven kandidaten, waarvan er uiteindelijk vier overbleven. Alle werken met een 18 volt accu, hebben een instelbare maximale kracht en werken zoals gezegd met doppen met een halve inch-aansluiting. De vraag is: zit er een slagmoersleutel tussen die licht genoeg werkt om de bouten van motorkappen los te draaien, en tegelijk sterk genoeg is voor de grote wielbouten; en die moeren los en vast kan draaien van machines, zoals de slijtdelen op een ploeg?

Geteste machines

We vroegen de merken om twee 5 Ah-accu’s te leveren, of wat er het dichtst bij in de buurt kwam. Milwaukee, DeWalt en Makita leverden met 5Ah, Bosch 5,5 Ah. Helaas was de maximale kracht niet voor alle kadidaten precies gelijk. De Milwaukee ONEFHIWF12E haalt bij vastdraaien 1.017 Nm, de Makita DTW1002RTJ 1.000 Nm en de DeWalt DCF899P2 950 Nm. De Bosch 18V-1000 was nog een prototype, met maximaal 1.000 Nm. Een verschil van 67 Nm tussen de uitersten op basis van specificaties; bij het losdraaien schelen de koppels nog wat meer, namelijk 125 Nm.

De slagmoersleuteltest was in de lente, het seizoen om slijtdelen te vervangen en enkele keren wielen te wisselen. Uiteraard wilden we niet blindelings vertrouwen op de specificaties en de maximale kracht ook echt meten. Echter, een koppeltester voor slagmoersleutels bleek niet te vinden. Maar een ter zake deskundig bedrijf bood uitkomst en hielp de redactie met deze metingen. Overigens zou tijdens het vergelijken blijken dat er nog wel verschil is tussen onze praktijkervaringen en de testbankresultaten.

Lees verder onder de foto

De testbank

De testapparatuur om de maximale kracht vast te stellen leverde heel andere resultaten op dan wat we zelf vaststelden tijdens praktisch gebruik. Met behulp van onze opgetrommelde deskundigen stelden we vast hoe sterk de slagmoersleutels zijn. Volgens de specificaties die fabrikanten bij de slagmoersleutels leveren, zou DeWalt de zwakste zijn bij vastdraaien en de sterkste bij losdraaien, terwijl de Milwaukee op dat laatste punt de mindere zou zijn. Echter, de opgegeven sterkte van de geteste apparaten is gebaseerd op een bepaalde schroefmaat. Deze verschilt tussen de merken. Bosch bijvoorbeeld vermeldt een kracht op basis van een M27-bout en DeWalt gebruikt een M20-bout. Het is daarom interessant om ze te testen met dezelfde schroefmaat.

We testten dus de sterkte door een M20-schroef los en vast te draaien. Alle testmachines deden drie herhalingen, waarvan we het gemiddelde namen. De resultaten van de testbank verrasten nogal, omdat we daarvóór de slagmoersleutels ook al in de praktijk hadden bekeken. De testbank mat een verschil in maximale kracht van 107 Nm tussen de zwakste en de sterkste kandidaat. Alle vier slagmoersleutels waren wat zwakker dan wat de specificaties claimen, maar de opgave van de vastdraaikracht klopte door de bank genomen redelijk. Geen van de slagmoersleutels haalde bij het losdraaien echter de 1.000 Nm. Als beste kwam de Makita uit de bus, die wij in de praktijk als zwakker hadden ervaren dan de apparaten van Bosch en Milwaukee. Bosch deed het op de testbak het slechtst, terwijl wij hem als op één na sterkste ervoeren in de praktijk.

De technici vermoedden dat de belasting in de testopstelling zo intens was dat de olie in de meetapparatuur de resultaten dempte. Ze hebben daarom een extra meting gedaan door een schroef met een gekalibreerde sleutel vast te draaien met een kracht van 1.300 Nm. Bij het losdraaien bleek de Milwaukee duidelijk de sterkste, overeenkomstig onze praktijkervaringen; deze draaide de schroef los in 10 seconden. DeWalt was tweede met 20 seconden. Makita en Bosch aan de andere kant, slaagden er niet in om de schroef los te krijgen. Dus ook hier grote verschillen tussen testbank en de praktijk. Om precies te zijn waren de gemeten koppels in de eerstgenoemde testopstelling (eerst vastdraaien, dan losdraaien):

Bosch: 984 en 870 Nm
DeWalt: 990 en 958 Nm
Makita: 907 en 977 Nm
Milwaukee: 974 en 963 Nm

(Klik op de tabel om de grote versie te openen)

Geen alleskunners

Het doel met de test was om uit te vinden of er zoiets bestaat als een allround slagmoersleutel voor de landbouw. Het hangt wat af van hoe je de wensen formuleert, maar voor de meeste gebruikers lijkt het antwoord toch een nee op te leveren.

We selecteerden de kandidaten met in gedachten dat ze zowel krachtig genoeg moeten zijn om wielbouten los te krijgen, en tegelijk verfijnd genoeg om meer kwetsbare onderdelen los te schroeven. Met zo’n 1.000 Nm lijdt het geen twijfel dat deze slagmoersleutels volstaan voor het gebruik bij kleinere bouten en moeren. Maar naar onze mening schieten ze tekort voor het werken met wielbouten.

De meer wetenschappelijke koppeltest bezorgde ons toch wat hoofdpijn. Het enige punt waar de praktijkervaringen aansloten bij de testresultaten, is dat Milwaukee de sterkste slagmoersleutel leverde voor deze test. Naar ons gevoel zijn onze praktijkbevindingen richtinggevender dan de testbankresultaten.

Lees verder onder de foto

De geteste categorie slagmoersleutels is prima geschikt voor het lichtere werk. Om (regelmatig) bouten van trekkerwielen los en vast te draaien, koop je beter zwaarder materieel, bijvoorbeeld een driekwart inch sleutel.

De beste

De twee slagmoersleutels die het dichtst bij het predicaat allrounder in de buurt komen, zijn de Milwaukee en de Bosch. Ze deden het goed op de wielbouten van een John Deere 2850, maar hadden grote moeite met wielen die al meerdere jaren niet meer waren gewisseld. Het duurde lang om ze los te krijgen. Milwaukee krijgt een strafpunt voor de vaste, gemonteerde verlenging (zie kader), maar deed het desondanks beter dan de Bosch die zo’n verlenging niet heeft. De Milwaukee heeft bovendien een trapje meer waarop je de maximale kracht kunt instellen, en de stappen zijn daarbij ook programmeerbaar.

Geen van de vier geteste slagmoersleutels is de perfecte vervanger voor een ‘team’ van twee apparaten; een grotere van driekwart inch en een kleinere van een halve inch. Ze zijn niet sterk genoeg voor regelmatige wielwissels, en ze zijn te groot om prettig mee te werken in krappe ruimtes als het motorcompartiment. Maar rijd je altijd met dezelfde wielen onder de trekker, en hoef je alleen zo nu en dan slijtdelen te vervangen, dan kun je met de meeste geteste slagmoersleutels prima uit de voeten. De uitzondering is DeWalt, die achterblijft bij de andere drie. Elk merk heeft zijn voor- en nadelen, maar helaas voor DeWalt is het de slagmoersleutel met de meeste nadelen, en de zwakste. Het kan nog steeds een goede keuze zijn voor de verfijnde klussen.

Milwaukee heeft het grootste aanbod slagmoersleutels. Maar de machine die qua specificaties het best bij deze test past, komt met een vast gemonteerde verlenging. De dophouder zit daardoor vijf cm van de mond. Het apparaat zelf is wat korter dan de rest, de totale lengte is daarmee slechts 3,5 cm langer dan het kortste apparaat. Desondanks bevalt hij ons, mede vanwege de vier instelbare stappen van maximale kracht. De concurrenten hebben drie te kiezen stappen. Volgens opgave heeft hij bij vastdraaien het hoogste, maar bij losdraaien het laagste koppel. Dat zien we niet terug in de praktijk. Integendeel. Bij zwaar werk (wielbouten die jarenlang niet los waren geweest) gaf de concurrentie het op waar deze machine twee moeren los kreeg.

De Milwaukee heeft dus als enige vier krachtinstellingen. Met het OneKey-systeem kun je deze bovendien aanpassen, via een app op je telefoon. Bijvoorbeeld stap 1 voor ‘wielbouten auto’ en stap 4 voor ‘wielbouten trekker’. Tijdens de test gebruikten we alleen de goed verdeelde fabrieksinstellingen, met als eerste een zeer lage maximale kracht van 102 Nm. Prima voor fijn werk. Het laagste niveau op de Bosch en Makita is 300 Nm, aan de hoge kant. De verstelling gaat via een met rubber beschermde, verzonken knop. Wat lastig te draaien met handschoenen aan.

Milwaukee scoort met 109,4 dB (bij hard werken) gemiddeld. Met accu is het de op één na lichtste in de test, een duidelijk verschil met de zware Bosch. Het is de langste machine, maar zonder de vaste verlenging zou het de kortste zijn geweest. Dit kan lastig zijn bij krappe werkruimtes.

Deze slagmoersleutel is gloednieuw. Eerder stopte de middenklasse van Bosch bij 650 Nm. Dat is nu 1.000 Nm, met drie instelbare niveaus voor het maximumkoppel. In de praktijk ervaren we de Bosch als veel sterker dan DeWalt en iets sterker dan Makita, hoewel deze bij losdraaien gelijk zou moeten zijn en DeWalt zelfs sterker. De Bosch krijgt alle wielbouten van de John Deere 2850 los, al duurt het even. Wielbouten die al een aantal seizoenen vastzitten, blijken echter te veel gevraagd. We probeerden ook zomerbanden op drie auto’s te zetten. Dat betekent voorzichtiger werken dan bij een trekker. Al op de laagste krachtinstelling kreeg Bosch alle wielbouten los. Wel ging dat erg traag.

De oplader van Bosch bleek erg luidruchtig. Geen halszaak, maar irritant als je dit binnen moet doen als je geen werkplaats hebt. Het geluid komt van de ventilator; volgens Bosch is het beter voor de batterijen om die te koelen bij het laden. De slagmoersleutel zelf is op één na de minst luidruchtige van het viertal. De Bosch is het zwaarst, inclusief accu liefst 610 gram zwaarder dan DeWalt, de lichtste. Na een paar moeren beginnen we het gewichtsverschil al goed te voelen. Bosch heeft ook de langste behuizing, 3 centimeter langer dan DeWalt. Milwaukee is, ondanks de 5 cm vaste verlenging, maar 3,5 cm langer.

De Bosch bleek in de tweede testbankproef het zwakst bij losdraaien. Net als de Makita kreeg hij een schroef die was vastgedraaid met 1.300 Nm niet los; dat lukte de DeWalt wel. Dit resultaat is in tegenspraak met de praktijkwaarnemingen.

Makita scoort goed en draait rustig. Wel krijg je ruwe handen vanwege de grip. Op papier is hij net zo sterk als Bosch, en voor losdraaien krachtiger dan Milwaukee. In de praktijk kwam dit er niet uit. Hij kreeg twee wielbouten minder los op de achterwielen van onze John Deere 2850 dan de Bosch; de reeds langere tijd vastzittende bouten kwamen niet in beweging. Nadat we de Makita op trekkerwielen, autowielen en diverse machines probeerden, vinden we dit de derde slagmoersleutel in onze test. Niet ver achter Bosch (de nummer twee), en met grotere afstand tot de DeWalt, in elk geval op de twee laagste instelbare bereiken qua kracht. De Makita draait alle wielbouten van de auto op de laagste instelling los. De DeWalt moest hier voor een aantal bouten naar zijn hoogste niveau. Bij de trekker benadert de Makita het resultaat van de Bosch.

De instelling van de maximale kracht is beter af te lezen dan bij Bosch en Milwaukee, zelfs in het volle zonlicht. De knop hiervoor is niet verzonken maar verhoogd, daardoor makkelijker te bedienen met handschoenen aan. Aan de accu zit een beugel om de slagmoersleutel aan de gereedschapsriem te hangen. Die steekt uit en irriteerde ons; we zouden deze na een aankoop meteen demonteren. De Makita is inclusief accu 250 gram lichter dan de Bosch; na enige tijd praktijkgebruik begint het gewichtsverschil met de DeWalt op te vallen.

De eerste testbankproef wees de Makita aan als beste bij het losdraaien; bij de tweede toets met de met 1.300 Nm vastgedraaide bout, wordt-ie dan weer gepasseerd door de DeWalt en de Milwaukee.

Op papier de sterkste slagmoersleutel in de test, maar na onze praktijktoets met trekkers, auto’s en werktuigen, zien wij dat toch anders. Bij de achterwielen van de John Deere kreeg de DeWalt slechts de helft van de M28-bouten los. Bij de voorwielen (M24) lukte het wel, maar dat deden de concurrenten ook. Bij de auto, op het laagste krachtniveau, kreeg de DeWalt amper een wielbout los; de andere merken slaagden 100%. Ook op niveau 2 liet de DeWalt nog enkele bouten zitten.

Minpuntje vonden we de vrij brede kop. Deze kwam tegen een opstaande rand op het voorwiel van de John Deere, we moesten met een verlenging werken. Bij het verwisselen van doppen nog een ergernis. Waar de andere sleutels deze op de plaats houden met een frictiering, heeft de DeWalt een ouderwetse nippel die in de dop klikt, maar té goed. We moesten een schroevendraaier gebruiken om hem in te drukken en de dop eraf te halen. Kan soepeler worden na enig gebruik, maar een frictiering bevalt ons beter. Die is ook verkrijgbaar, aldus DeWalt.

Met de gehoorbeschermer op (tip: gebruik die altijd!) beleven we geen geluidsverschil. Maar met de geluidsmeter bleek dat DeWalt het meeste lawaai maakt: rond 1 dB meer dan Bosch en Milwaukee en maar liefst 2,3 dB meer (bijna het dubbele) dan Makita. Het is de meest compacte. Hoewel DeWalt achterblijft bij de competitie, is ook deze slagmoersleutel ruim voldoende voor werk aan slijtdelen en kleinere bouten. Wel zagen we hem graag iets sterker op krachtinstelling 2. Scoort als één na sterkste op de testbank, maar is om de een of andere reden echter zwak tijdens praktijkgebruik.

Tekst: Magnus Mo Opsahl, Eric Wientjes, Foto’s: Bedre Gardsdrift

Gerelateerde tags: Slagmoersleutels, Werkplaatsthema