fbpx
Terug naar nieuwsoverzicht

Deze vakman maakt je oude dashboard weer piekfijn in orde

Voor Ilgenfritz Mechatronics in Reichenberg (D.) zijn defecte instrumentenclusters en klokjes dagelijkse kost. De medewerkers repareren alle soorten meters en elektronica die je in en om de trekkercabine kunt vinden. TREKKER kijkt mee met deze experts. - Foto’s: Alexander Bertling

Of het nu gaat om een defect wijzertje, een kapotte brandstofmeter of een display dat op zwart staat, Ilgenfritz Mechatronics repareert alle soorten meters en elektronica die je in en om de trekkercabine kunt vinden. Een knap staaltje vakmanschap. TREKKER kijkt mee met deze experts.

Bij veel oudere trekkers werken de mechanische klokjes en instrumentenpanelen minder goed of helemaal niet meer, simpelweg omdat ze oud zijn of omdat er sprake is van corrosie of binnendringend vocht. Hoe meer elektronische componenten zijn geïnstalleerd, hoe groter de kans op schade door overspanning, defecte sensoren of kortsluiting, mogelijk veroorzaakt door blootliggende kabels.

Voor Ilgenfritz Mechatronics in Reichenberg (D.) zijn defecte instrumentenclusters en klokjes dagelijkse kost. Twee voorbeelden hebben we uitgewerkt, samen met sleutelaar Philipp Zehnter: het repareren van een springende wijzer op het klokje en het verwisselen van een display in een klokje (zie foto’s onderaan dit artikel).

Mechanische klokjes en meters

Sommige reparaties zijn uit te voeren met de juiste reparatiesets van Ilgenfritz. Daarover straks meer. Maar eerst iets meer over analoog. Van 1960 tot 1980 werden voornamelijk mechanische klokjes en meters gebruikt, meestal afzonderlijk als een rond instrument. Denk aan de bekende ronde meters in de dashboards waarop je toerental, snelheid en andere zaken afleest.

Het motortoerental komt direct af van een asje dat wordt aangedreven door de motor. In het display vindt vervolgens een roterende beweging plaats tussen twee schijven, waarvan de onderste dit met een magneet weer overbrengt op de wijzeras in de meter. Deze is ‘voorgespannen’ via een zogenoemde ijkspiraal. Hoe hoger de ingestelde spanning, hoe minder de wijzer doorbuigt naarmate de snelheid of het toerental toeneemt. Hierdoor kan de verhouding van het ingevoerde toerental tot het weergegeven motortoerental worden ingesteld. Omdat ook de urenteller wordt aangedreven door diezelfde ‘tacho-as’ is de telsnelheid van de urenteller bij de oude, analoge meters direct afhankelijk van het motortoerental.

Lees verder onder de foto’s; bekijk ook de voorbeeldfoto’s onderaan dit artikel

Een klein gebroken tandwieltje zorgt ervoor dat de bedrijfsurenteller stilstaat.
Een klein gebroken tandwieltje zorgt ervoor dat de bedrijfsurenteller stilstaat.

Analoog-elektrische klokjes

De situatie is anders voor klokjes met een elektrische aandrijving, zoals die in de (oude) MB-Tracs. Het display is analoog, maar een elektromotor zorgt voor de beweging van de wijzer. Deze ontvangt elektrische pulsen die via een inductieve sensor, bijvoorbeeld op het vliegwiel van de motor, worden ontvangen. De bedrijfsurenteller loopt in dat geval onafhankelijk van het motortoerental en werkt al zodra je het contact inschakelt.

Dit klokje van een MB-Trac wordt elektrisch aangedreven.
Dit klokje van een MB-Trac wordt elektrisch aangedreven.

Opkomst digitale displays

Op basis van laatstgenoemde analoog-elektrische klokjes werden al snel de eerste digitale displays gebruikt in plaats van wijzers. Tegelijkertijd werden steeds meer displayelementen in een combi-instrument geïntegreerd. Displayboxen verwerkten de signalen van bijvoorbeeld het toerental van de motor en de aftakas, en stuurden ze door naar het ronde klokje. Een voorbeeld hiervan zijn de instrumentenclusters van VDO, die in de Fendt Farmer 300– en Favorit 600-series zitten.

Aan het begin van de jaren negentig ging de techniek een stap verder en volgden elektronische instrumentenclusters die de vereiste gegevens kregen via de CAN-bus van de machine. Andere functies als het indicatorcircuit of diagnosesystemen werden vervolgens geïntegreerd in de weergave van verschillende foutcodes in het instrumentenpaneel.

Instrumentclusters zoals deze van Fendt ontvangen signalen via de CAN-bus van de trekker. In dit geval is sprake van een sensorfout door een defect onderdeel op de printplaat.
Instrumentclusters zoals deze van Fendt ontvangen signalen via de CAN-bus van de trekker. In dit geval is sprake van een sensorfout door een defect onderdeel op de printplaat.

Schakel de specialist in

  • Wie de website van Ilgenfritz bezoekt, ziet pas hoe uitgebreid het aanbod is. Je kunt het zo gek niet bedenken, of je kunt displays, knoppen, hendels, tiptoetsen en joysticks laten repareren of bestellen. Wie iets ter reparatie op wil sturen, vult eerst de juiste online formulieren in.
  • Defecte instrumenten kun je zelf repareren, maar de voorkeur van Ilgenfritz is om eerst een foutdiagnose te laten doen door een specialist. Stuur je een onderdeel op, dan moet je in het pakket een reparatieformulier bijsluiten met een gedetailleerde beschrijving van de klacht of reparatie. Als je het document vervolgens online op ilgenfritz.biz downloadt, is daarna ook te volgen wat de status is.
  • Na ontvangst voert een medewerker een inspectie uit, eerst visueel.
  • Daarna volgt een functionele test met testbanken die Ilgenfritz zelf heeft gebouwd. Deze variëren van een gesimuleerde snelheidsmeterkabel tot tests voor een geautomatiseerd display of een touchscreen. Met behulp van een virtuele knop op de computer kan de techneut ook elke functie van het instrumentenpaneel afzonderlijk testen. Tijdens de reparatie worden de afzonderlijke stappen en de gemonteerde reserveonderdelen vastgelegd in een reparatieticket. Na de reparatie ontvangt de klant een rapportage.
  • In de loop der jaren bouwde Ilgenfritz een groot assortiment reserveonderdelen op. Veel onderdelen worden in eigen huis gefabriceerd, zodat de medewerkers reparaties zo snel mogelijk kunnen uitvoeren. Voorbeelden van snellopers zijn alle kunststof tandwieltjes voor mechanische klokjes, verlichtingsarmaturen en lcd-displays. Elektronische onderdelen, zoals weerstanden of IC’s, zijn ook vaak nodig, bijvoorbeeld voor het meten van temperatuur of tankmeters.

Wat kost een reparatie?

Wat zo’n reparatie kost? Voor standaardinstrumenten biedt Ilgenfritz forfaitaire reparatiepakketten aan (prijzen op ilgenfritz.biz). De kosten van een kleine reparatie aan mechanische klokjes beginnen bij € 230 inclusief btw. Grotere reparaties worden in rekening gebracht op basis van tijd en materiaal.

Auteurs: Alexander Bertling en Bas van Hattum

Voorbeeld 1: springende wijzer op het klokje. Het instrument wordt eerst getest. Naast visuele inspectie gebruikt Ilgenfritz een testbank met een kleine elektromotor waarvan de snelheid kan worden geregeld. De verhouding tussen het ingangstoerental van de as van de toerenteller en het weergegeven motortoerental is vaak 1:2; 500 tpm op de as komt dus overeen met 1.000 motortoeren. Bij dit klokje merken we dat de wijzer heen-en-weer springt, wat de klant ook beschrijft in het reparatieformulier.

Het instrument gaat open door het lipje met de flens omhoog te buigen. Instrument uit de behuizing schroeven, de wijzer komt los met een licht rukje na het losdraaien van twee schroeven.

Zoals de expert al vermoedt, ligt de fout bij de aandrijfschijf boven de magnetische schijf. In dit geval raken beide schijven elkaar, waardoor het instrument tegen de ijkspiraal onder de wijzerplaat wrijft.

De afstand tussen de twee schijven wordt aangepast door de bovenste schijf over de aanwijsas te verplaatsen. Hiervoor wordt de as met een tang vastgepakt en de schijf iets naar boven geschoven. De as, het lager en de kalibratiespiraal zijn vaak benodigde reserveonderdelen die Ilgenfritz op voorraad heeft, en zelf ook laat bijmaken om er altijd voldoende klaar te hebben liggen.

Nadat het mechaniek weer is gemonteerd, volgt een functietest van de voorspanning van de kalibratiespiraal. Hiervoor wordt de bovenste aandrijfschijf vastgezet en de wijzer op de as voorzichtig met de klok mee gedraaid. De wijzer klikt dan terug in zijn aanslag. Deze fijnafstelling wordt uitgevoerd totdat het instrument de juiste snelheid aanwijst die overeenkomt met het invoertoerental.

Ten slotte volgt reiniging van het instrumentencluster. Dat kan ook zandstralen van de behuizing omvatten. Bovendien kunnen kleine defecten worden gerepareerd zoals een loszittende wijzerdop en defecte lampjes. Pas daarna volgt volledige montage en verzegeling van het instrument.

Voorbeeld 2: display verwisselen in een klokje. Een vaak voorkomend defect bij Fendt-klokjes - ook wel digitale weergave genoemd - is een gedeeltelijk zwart display. De oorzaak is het loslaten van de lagen in het display.

Ilgenfritz biedt hiervoor een reparatieset aan, die de klant ook zelf kan aanbrengen. Stap 1: losschroeven.

Na het losmaken van de displayhouder kun je het displaybord verwijderen van de achterkant na het losdraaien van vier schroeven

Vervolgens de diffusieschijf voor de displayverlichting, twee witte afschermingsplaten, de rechtopstaande witte afschermingsschijven, de geleiderpads en het display verwijderen.

Voordat je het nieuwe beeldscherm plaatst, verwijder je het beschermfolie aan beide zijden. Als dit niet gebeurt, functioneert het display niet omdat de geleiders aan de zijkant dan afgeschermd blijven.

Alle onderdelen leg je weer in de omgekeerde volgorde terug in het houderframe. Zorg dat de geleiderpads netjes op de buitenste randen van het scherm liggen.

Het displaypaneel monteren en weer vastschroeven. Zorg ervoor dat je de schroefjes niet te strak aandraait, anders bestaat de kans dat je het display of de printplaat beschadigt.

Alle onderdelen worden nu weer vastgeschroefd en het klokje kan weer worden gesloten. Een laatste test bevestigt de goede werking (of niet).

Tot slot brengt de monteur een kleurverzegeling aan op de achterste schroefverbinding en komt er een reparatiesticker op het instrument. Hierop staan het procesnummer, de datum en de klant. Als het gaat om een reparatie of een klacht - Ilgenfritz geeft een jaar garantie op elke reparatie - is alles precies te volgen. De laatste stap is de retourzending.

Gerelateerde tags: ,

Gerelateerde artikelen

Afbeelding artikel

Trekkeronderdeel niet meer leverbaar? Hier moet je zijn

Waar kun je terecht als je dealer je niet meer kan helpen aan trekkeronderdelen? TREKKER vindt de weg in onderdelenland.
Afbeelding artikel

Zo is je airco onderhouden een koud kunstje

Om te voorkomen dat je komende zomer een warm onthaal krijgt van een kapotte airco, geeft TREKKER alvast onderhoudstips.
Afbeelding artikel

Youngtimer voor dagelijks gebruik: nostalgisch of economisch?

Nieuwe trekkers zijn duur. Een volledig gereviseerde youngtimer of eentje met weinig uren kán een aantrekkelijk alternatief zijn. Is dat ook...